Greinar og pistlar

Bænir – Porvoo-kirknasambandið

page1image25830016page1image25825792

PORVOO PRAYER DIARY 2019

The Porvoo Declaration commits the churches which have signed it ‘to share a common life’ and ‘to pray for and with one another’. An important way of doing this is to pray through the year for the Porvoo churches and their Dioceses.

The Prayer Diary is a list of Porvoo Communion Dioceses or churches covering each Sunday

of the year, mindful of the many calls upon compilers of intercessions, and the environmental and production costs of printing a more elaborate list.

Those using the calendar are invited to choose one day each week on which they will pray for the Porvoo churches. It is hoped that individuals and parishes, cathedrals and religious orders will make use of the Calendar in their own cycle of prayer week by week.

In addition to the churches which have approved the Porvoo Declaration, we continue to pray for churches with observer status. Observers attend all the meetings held under the Agreement.

The Calendar may be freely copied or emailed for wider circulation.

The Prayer Diary is updated once a year. For corrections and updates, please contact Revd Johannes Zeiler, Ecumenical Department, Church of Sweden, johannes.zeiler@svenskakyrkan.se

page2image25871104page2image25870528

JANUARY 6/1

Church of England: Diocese of London, Bishop Sarah Mullally, Bishop Graham Tomlin, Bishop Pete Broadbent, Bishop Rob Wickham, Bishop Jonathan Baker, Bishop Ric Thorpe,Vacancy – Bishop of Stepney

Church of Norway: Diocese of Nidaros/ New see and Trondheim, Presiding Bishop Helga Haugland Byfuglien, Bishop Herborg Oline Finnset

13/1

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Oulu, Bishop Jukka Keskitalo
Church of Norway: Diocese of Soer-Hålogaland (Bodoe), Bishop Ann-Helen Fjeldstad Jusnes

Church of England: Diocese of Coventry, Bishop Christopher Cocksworth, Bishop John Stroyan.

20/1

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Tampere, Bishop Matti RepoChurch of England: Diocese of Manchester, Bishop David Walker, Bishop Mark Ashcroft,

Bishop Mark Davies

27/1

Church of England: Diocese of Birmingham, Bishop David Urquhart, Bishop Anne Hollinghurst

Church of Ireland: Diocese of Cork, Cloyne and Ross, Bishop Paul Colton
Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Elsinore, Bishop Lise-Lotte Rebel

page3image25790144page3image25791488

FEBRUARY

3/2

Church in Wales: Diocese of Bangor, Bishop Andrew John

Church of Ireland: Diocese of Dublin and Glendalough, Archbishop Michael Jackson

10/2

Church of England: Diocese of Worcester, Bishop John Inge, Bishop Graham Usher

Church of Norway: Diocese of Hamar, Bishop Solveig Fiske

17/2

Church of Ireland: Diocese of Limerick and Killaloe, Bishop Kenneth Kearon

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Roskilde, Bishop Peter Fischer- Moeller

24/2

Church of England: Diocese of Peterborough, Bishop Donald Allister, Bishop John HolbrookChurch of Ireland: Diocese of Meath and Kildare, Bishop Pat Storey

page4image25870080page4image25866624

MARCH 3/3

Church of England: Diocese of Canterbury, Archbishop Justin Welby, Vacancy – Bishop of Dover

Church of Ireland: Diocese of Down and Dromore, Bishop Harold Miller10/3

Church of England: Diocese of Chelmsford, Bishop Stephen Cottrell, Bishop John Perumbalath, Bishop Roger Morris, Bishop Peter Hill

Church of Sweden: Diocese of Karlstad, Bishop Sören Dalevi17/3

Evangelical Lutheran Church of Latvia: Archbishop Jānis Vanags, Bishop Einārs Alpe,Bishop Hanss Martins Jensons

Church of England: Diocese of Lichfield, Bishop Michael Ipgrave, Vacancy – Bishop of Shrewsbury, Bishop Geoff Annas, Bishop Clive Gregory

Church in Wales: Diocese of St David’s, Bishop Joanna Penberthy

24/3

Church of Sweden: Diocese of Lund, Bishop Johan Tyrberg

Church of Ireland: Diocese of Cashel, Ossory and Ferns, Bishop Michael Burrows

Church of England: Diocese of Ely, Bishop Stephen Conway, Vacancy – Bishop of Huntingdon.

31/3

Church of Ireland: Diocese of Armagh, Archbishop Richard Clarke
Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Funen, Bishop Tine Lindhardt

page5image25854336page5image25859520

APRIL

7/4

Church of Sweden: Diocese of Uppsala, Archbishop Antje Jackelén, Bishop Ragnar PerseniusChurch in Wales: Diocese of Llandaff, Bishop June Osborne
14/4
Church of England: Diocese of Derby, Vacancy, Bishop Jan McFarlane

Church of Ireland: Diocese of Clogher, Bishop John McDowell

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Aalborg, Bishop Henning Toft Bro

21/4

Church of England: Diocese of Blackburn, Bishop Julian Henderson, Bishop Jill Duff, Bishop Philip North

Scottish Episcopal Church: Diocese of Brechin, Bishop Andrew SwiftThe Lutheran Church in Great Britain: Bishop Martin Lind
28/4
Church of Sweden: Diocese of Gothenburg, Bishop Susanne RappmannScottish Episcopal Church: Diocese of Glasgow and Galloway, Vacancy

page6image25802240page6image25797824

MAY 5/5

Church of England: Diocese of Southwark, Bishop Christopher Chessun, Bishop Richard Cheetham, Bishop Jonathan Clark, Bishop Karowei Dorgu

Church of Norway: Diocese of Björgvin, Bishop Halvor Nordhaug

12/5

Church of England: Diocese of Gloucester, Bishop Rachel Treweek, Bishop Robert Springett

Church of Sweden: Diocese of Västerås, Bishop Mikael Mogren

19/5

Church of England: Diocese of Guildford, Bishop Andrew Watson, Bishop Jo Wells

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Viborg, Bishop Henrik Stubkjær

26/5

Church of England: Diocese of Exeter, Bishop Robert Atwell, Bishop Nicholas McKinnel, Bishop Jackie Searle

Church of Norway: Diocese of Nord-Hålogaland, Bishop Olav Øygard

page7image25793984page7image25796480

JUNE

2/6

Church of England: Diocese of Hereford, Bishop Richard Frith, Bishop Alistair Magowan,

The Lusitanian Church (Portugal): Bishop José Jorge Pina Cabral

The Latvian Evangelical Lutheran Church Abroad: Archbishop Lauma Zušēvica

9/6

Evangelical Lutheran Church of Iceland: Bishop Agnes Sigurdardottir, Bishop Kristjan Björnsson, Bishop Solveig Lara Gudmundsdottir

The Spanish Reformed Episcopal Church: Bishop Carlos Lopez Lozano

16/6

Scottish Episcopal Church: Diocese of Argyll and the Isles, Bishop Kevin Pearson

Church of Ireland: Diocese of Connor, Bishop Alan Abernethy

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Lolland-Falster, Bishop Marianne Gaarden

23/6

Church of England: Diocese in Europe, Bishop Robert Innes, Bishop David HamidChurch of Sweden: Diocese of Visby, Bishop Thomas Petersson

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Copenhagen, Bishop Peter Skov- Jakobsen

30/6

Church of England: Diocese of Lincoln, Bishop Christopher Lowson, Bishop David Court, Bishop Nicholas Chamberlain

Church of Sweden: Diocese of Härnösand, Bishop Eva Nordung ByströmEvangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Lappo, Bishop Simo Peura

page8image25803008page8image25800128

JULY 7/7

Church of England: Diocese of St Albans, Bishop Alan Smith, Bishop Richard Atkinson, Bishop Michael Beasley

Church of Sweden: Diocese of Linköping, Bishop Martin Modéus
14/7
Church of England: Diocese of Newcastle, Bishop Christine Hardman, Bishop Mark TannerChurch of Norway: Diocese of Moere (Molde), Bishop Ingeborg Midttoemme
21/7
Church of Sweden: Diocese of Skara, Bishop Åke Bonnier

Church of England: Diocese of Leeds (formerly called the Diocese of West Yorkshire and the Dales), Bishop Nick Baines, Bishop Tony Robinson, Bishop Helen-Ann Hartley, Bishop Toby Howarth, Bishop Jonathan Gibbs, Bishop Paul Slater

28/7

Evangelical Lutheran Church of Lithuania: Bishop Mindaugas SabutisChurch of Ireland: Diocese of Derry and Raphoe, Bishop Kenneth Good

page9image25795712page9image25793408

AUGUST

4/8

Church of England: Diocese of Bristol, Bishop Vivienne Faull, Bishop Lee RayfieldEvangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Helsinki, Bishop Teemu Laajasalo11/8
Church of England: Diocese of Portsmouth, Bishop Christopher Foster

Church of Sweden: Diocese of Stockholm, Bishop Eva Brunne
18/8
Church of Ireland: Diocese of Kilmore, Elphin and Ardagh, Bishop Ferran GlenfieldEvangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Aarhus, Bishop Henrik Wigh-Poulsen25/8
Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Espoo, Bishop Kaisamari HintikkaScottish Episcopal Church: Diocese of Edinburgh, Bishop John Armes

page10image25798784page10image25791296

SEPTEMBER 1/9

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Turku, Archbishop Tapio Luoma, Bishop Kaarlo Kalliala

Church of England: Diocese of York, Archbishop John Sentamu, Bishop Paul Ferguson, Bishop John Thomson, Bishop Alison White, Bishop Glyn Webster

8/9

Church of England: Diocese of Salisbury, Bishop Nicholas Holtam, Bishop Andrew Rumsey, Bishop Karen Gorham

Church in Wales: Diocese of St Asaph, Bishop Gregory Cameron

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Ribe, Bishop Elof Westergaard

15/9

Church of Ireland: Diocese of Tuam, Killala and Achonry, Bishop Patrick Rooke

Church of England: Diocese of Bath and Wells, Bishop Peter Hancock, Bishop Ruth Worsley

22/9

Church of England: Diocese of Sheffield, Bishop Pete Wilcox, Bishop Peter Burrows

Church of England: Diocese of Sodor and Man, Bishop Peter Eagles

Church of Greenland: (Diocese of Greenland within the Evangelical Lutheran Church in Denmark) Bishop Sofie Petersen

29/9

Church in Wales: Diocese of Swansea and Brecon, Archbishop John Davies
Church of England: Diocese of Leicester, Bishop Martyn Snow, Bishop Guli Francis-Dehqani

page11image25794368page11image25801664

OCTOBER

6/10

Church of England: Diocese of Liverpool, Bishop Paul Bayes, Bishop Beverley Mason

Church in Wales: Diocese of Monmouth, Bishop Richard Pain

Evangelical Lutheran Church in Denmark: Diocese of Haderslev, Bishop Marianne Christiansen

13/10

Church of England: Diocese of Truro, Bishop Philip Mounstephen, Bishop Chris GoldsmithChurch of Norway: Diocese of Tönsberg, Bishop Jan Otto Myrseth
Church of Sweden: Diocese of Strängnäs, Bishop Johan Dalman
20/10

Church of Sweden: Diocese of Växjö, Bishop Fredrik Modéus
Church of England: Diocese of Oxford, Bishop Steven Croft, Bishop Andrew Proud, Bishop

Colin Fletcher, Bishop Alan Wilson

27/10

Church of England: Diocese of Carlisle, Bishop James Newcome, Bishop Emma Ineson

Church of Norway: Diocese of Stavanger, Bishop (Vacancy – Constituted bishop/Cathedral dean Anne Lise Ådnøy )

page12image25793216page12image25707648

NOVEMBER 3/11

Church of England: Diocese of Winchester, Bishop Timothy Dakin, Bishop David Williams, Bishop Jonathan Frost

Church of Norway: Diocese of Agder and Telemark, Bishop Stein Reinertsen10/11

Church of England: Diocese of Norwich, Bishop Graham James, Bishop Alan Winton, Bishop Jonathan Meyrick

Church of Sweden: Diocese of Luleå, Bishop Åsa Nyström17/11

Estonian Evangelical Lutheran Church: Archbishop Urmas Viilma, Bishop Tiit Salumäe, Bishop Joel Luhamets

Church of England: Diocese of Rochester, Bishop James Langstaff, Bishop Simon Burton- Jones

24/11

Church of England: Diocese of St Edmundsbury and Ipswich, Bishop Martin Seeley, Bishop Mike Harrison

Scottish Episcopal Church: Diocese of Aberdeen and Orkney, Bishop Anne Dyer

page13image25722624page13image25715328

DECEMBER

1/12

Scottish Episcopal Church: Diocese of St Andrews, Dunkeld and Dunblane, Bishop Ian Paton

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Porvoo, Bishop Björn Vikström

8/12

Church of England: Diocese of Chester, Bishop Peter Forster, Bishop Keith Sinclair, Bishop Libby Lane

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Kuopio, Bishop Jari Jolkkonen15/12

Church of England: Diocese of Southwell and Nottingham, Bishop Paul Williams, Bishop Tony Porter

Church of Norway: Diocese of Borg, Bishop Atle Sommerfeldt

22/12

Church of Norway: Diocese of Oslo, Bishop Kari Veiteberg

Church of England: Diocese of Durham, Bishop Paul Butler, Vacancy – Bishop of Jarrow

Scottish Episcopal Church: Diocese of Moray, Ross and Caithness, Bishop Mark Strange (Primus)

29/12

Church of England: Diocese of Chichester, Bishop Martin Warner, Bishop Mark Sowerby, Bishop Richard Jackson

Evangelical Lutheran Church in Finland: Diocese of Mikkeli, Bishop Seppo Häkkinen

Greinar og pistlar

Dyggðir og lestir – Siena

Öld frá stríðslokum fyrri heimsstyjaldar. 9 milljónir hermanna féllu – eða 6000 hermenn hvern einasta dag stríðsins, eða eins og allir íbúar í Hallgrímssókn! Tugir milljóna annarra féllu eða urðu fyrir stórfelldu tjóni í átökunum eða vegna þeirra. Svo hélt hryllingurinn áfram tveimur áratugum síðan. Sú styrjöld var enn grimmilegri og lífsfrekari. Þau eru dæmd til hryllingsverka sem ekki læra af sögunni. Friður eða stríð, blóð eða réttlæti. Hvernig eflum við frið og sköpum réttlátan frið? Hvernig getum við gengið erinda friðar himins og jarðar? Lagt lífinu lið? Nært elskuna – verið fulltrúar Jesús Krists? Á þessum tímamótum flaug hugur minn suður til Toskana og til Siena sem er mér kær.

Friðarsalurinn í ráðhúsi borgarinnar er áhrifaríkur. Þar eru ávirkar myndskreytingar sem sýna áhorfendum hvernig góð stjórn kemur góðu til leiðar og hvernig og ill stjórn spillir. Í kirkjum miðalda var almenningi kennd hin kristnu fræði með orðum en einnig með myndum. Myndskreytingar helgistaðanna voru Biblía hinum ólesandi. Þær voru Biblia pauperum. Borgaryfirvöldin í Siena skildu, að myndverk gætu þjónað líka borgaralegum tilgangi ekki síður en andlegum og kristilegum. Þau fengu listamenn til að uppteikna vanda og vegsemd hins góða borgarlífs. En einnig hins illa, sem stjórnvöld geta valdið borgurunum. Skömmu fyrir 1340 réðu borgaryfirvöld Ambrosíus Lorenzetti til að skreyta borgarstjórnarsalinn í ráðhúsinu fagra Siena, þar sem hinir níu borgarstjórnarmenn hittust. Freskumyndir Lorenzettis sýna hið góða og illa og hvernig mismunandi stjórnhættir hafa áhrif. Það er ástæða til að fara af hörputorginu inn í ráðhúsið og íhuga viskuna.

Mynd hinnar góðu stjórnar (allegorie del Buon Governo) sýnir skeggprúðan stjórnanda í miðju myndar og í svörtum og hvítum kyrtli. Við fætur honum er úlfynjan sem fóstraði Rómulus og Remus, en þeir koma við sögu Sienaborgar og er víða í borginni að finna af þeim myndir sem og fósturmóður þeirra. Á báðar hendur stjórnvaldi sitja hinar klassísku eða borgaralegu dyggðir (virtu civili). Yfir svífa hinar trúarlegu eða kristilegu dyggðir, Trú von og kærleikur (Fede, Speranza e Caritá). Hinar borgaralegu dyggðir er Friður, Kappsemi, Hugrekki, Göfuglyndi, Hófstilling og Réttlæti (Pace, Fortezza, Prudenza, Magnamita, Temperenza, Giustizia). Sýnu lötust og afslöppuðust er Pace, friðarengillinn eða gyðjan. Það er svo mikil værð yfir henni að einna líkast er að hún sé að leka út af. Er það húmor eða er það svo að friðurinn er óttalaus þegar stjórn er góð? Réttlætið nýtur sérstakrar áherslu myndarinnar. Yfir réttlætisgyðjunni svífur viskan, sapienza. En réttlætið kemur fram í tveimur útgáfum, sekt og sakleysi (sýknandi réttlæti en einnig refsandi réttlæti, aftaka). Á neðri hluta myndarinnar eru hermenn með fanga á ferð en á hinum neðri hlutanum eru 24 borgarar sem koma fram saman og samstiga. Fyrir framan þá eru tveir höfðingjar sem vilja afhenda ríki og kastala til hinnar góðu borgarstjórnar.

Nærri freskunni af hinni góðu ríkistjórn er sýnt hvernig afleiðingar eru fyrir borgarlífið; friður, hamingja, vinnusemi, ríkuleg uppskera landbunaðar, árangursrík verslun, öryggi og árgæska. Á hinum veggnum er sýnt hvernig vond stjórn er. Verurnar, sem birtast í líki stjórnherra, eru dýrslegar ásýndum. Þær eru harðstjórn, grimmd, blekking, fals, reiði, óeining og illska. Réttlætið er hamið og í fjötrum hlekkja og niðurtroðið af illskupúkum. Afleiðingarnar eru einnig sýndar í mynd stríðs, akrar og atvinnutæki brunnin eða í rúst, fólk í fangelsum, rænt,  nauðgað eða drepið. Ógnin, Terrore, ríkir. Hvort er nú betra? Friður eða stríð, góð stjórn eða ill? Almenningur í Siena hafði fyrir augum stöðuga áminningu um að valið, en stjórnendur höfðu einnig fyrir augum áminngu um að þeirra var að velja rétt.

Enn í dag eru sömu lögmál við landsstjórn, stjórn fyrirtækja, allra félaga. Okkar er valið. Hundrað ár frá fyrri heimstyrjöld en ótrúleg stríð hafa verið háð síðan. Að rækta frið er verkefni allra daga.

Útfararræður

+ Magnús Jónasson + minningarorð

Æfi Magnúsar Jónassonar var ævintýraleg. Ég hlustaði á dætur hans segja litríkar sögur um hann og svo hlustaði ég á Magnús sjálfan í tveimur Laufskálaviðtölum. Og ég var snortinn af mannkostum hans og getu.

Og við byrjum á minningum um stríð. Nú eru eitt hundrað ár frá lokum fyrri heimstyrjaldar. Og við hugsum um friðinn. Á minningarsamverum um allan heim hefur liðna daga verið rætt um mikilvægi þess að rækta frið í ótryggri veröld. Magnús ólst upp við ysta haf – og þar var friður æsku hans rofinn af heimsstyrjöld. Líkum skolaði upp í fjörur. Tundurduflin, sem ekki sprungu við kletta, rak upp í fjörur í Barðsvík, í Bolungarvík og flestar víkur og firði sýslunnar. Og svo gengu Magnús og unglingarnir fjörur. Líkum var bjargað og þau voru jarðsett. Dunkar og ílát með matvöru eða nýtanlegum efnum var bjargað og timbur og ýmis gæði voru flutt heim. Svo voru duflin skoðuð og stundum var jafnvel stutt milli lífs og dauða. Magnús sagði sögu af sprengingu tundurdufls og þótti kraftaverk að maður sem var nærri hefði lifað. Magnús var þá á bak við stóran stein ásamt félaga sínum. Þeir sluppu og varð ekki meint af, en þeir urðu að bregðast fljótt við til að koma hinum slasaða til hjálpar og í Djúpbátinn til flutnings á sjúkrahús. Og friðurinn var oft rofinn af reiðarslögum stríðstólanna. Magnús var einu sinni á Straumnesi, heyrði vel skothríð fallsbyssanna í sjóorustu. Hann sagðist hafa fundið vel hvernig loftið gekk í bylgjum. Til hvers stríð? Eyðilegging, mannslífum fórnað. Magnús var alla tíð maður friðarins, gekk erinda hins góða, vildi öllum vel og lagði sitt til að allir fengju notið sín. Hann var ábyrgur fjöskyldufaðir, eiginmaður, skipstjórnarmaður, samborgari og vinur. „Frið læt ég yður eftir, minn frið gef ég yður“ sagði Jesús. Magnús átti þann frið. Hann er farinn inn í frið frið himinsins.

Uppruni og fjölskylda

Magnús Jónasson fæddist 28. september árið 1929 í Bolungarvík á Ströndum. Foreldrar hans voru hjónin Hansína Anna Bæringsdóttir og Guðbjartur Jónas Finnbogason. Þau voru ábúendur í Bolungarvík. Systkinin voru samtals sex. Hin eru Bergmundur, Ingunn, Kristján, Finnbogi og Svanhildur. Af þeim lifa Svanhildur og Finnbogi en hann hafði samband við mig og bað fyrir kveðjur sínar og fjölskyldu sinnar til þessa safnaðar því hann getur ekki verið með okkur í dag. Þráinn Arthursson biður einnig fyrir sínar kveðjur og sinna. Það sama gildir um Sigríði Valdimarsdóttir sem biður fyrir kveðjur sínar og fjölskyldu hennar.

Magnús ólst upp hjá sínu fólki í Bolungarvík og naut skólagöngu í farskóla sýslunnar. Hann sótti skóla m.a. í Reykjarfirði, Furufirði og heima í Bolungarvík. Magnús talaði alla tíð vel um uppeldisstöðvar sínar, naut frelsis, glímunnar við krafta náttúrunnar, stæltist og lærði eigin mörk og annarra. Hann sagði, að hann hefði fengið gott uppeldi. Heimili Magnúsar var gjöfult og í víkinni voru yfirleitt yfir tíu manns og höfðu lifibrauð af landi og sjó. Auk búsmalans hafði fjölskyldan gagn af hlunnindum. Þau voru m.a. selveiði, æðarvarp, svartfugl og egg. Magnús lærði að fara í björgin og varð sigmaður, sprangaði í klettunum og lærði að tína svartfuglseggin og koma þeim fyrir í neti sínu án þess að þau brotnuðu. Og Bolungarvíkurbörnin lærðu að nýta sér sjávarfangið. Magnús lærði að sjósetja bát og lenda. Farið var á handfæri og jafnvel lögð lína. Þorskur var saltaður og ýsan hert.

Svo þegar Magnús komst á legg fór hann að vinna í Ingólfsfirði og síðan á síldarbát, jafnvel þótt stríð geisaði í veröldinni. Hann stundaði síðan sjómennsku víða, fyrir norðan, vestan og sunnan. Og varð kunnáttusamur í flestum greinum útgerðar. Fjölskylda Magnúsar hætti svo búskap í Bolungarvík á Ströndum í lok fimmta áratugarins og fluttist yfir í Djúp – í hina Bolungarvíkina.

Magnús var 10 vetur togarasjóðmaður, á Karlsefninu og Narfa. Hann lenti í ýmsum stórmálum, m.a. í strandi nærri St. Johns í Nýfundalandi. Svo þekkti Magnús allar fisklöndunarhafnir sem Íslendingar sigldu á í Englandi og Þýskalandi. Magnús aflaði sér ekki aðeins þekkingar á öllum greinum útgerðar á Íslandi heldur líka stýrimanns- og skipstjórnarréttinda.

Svo var Magnús sjálfur útgerðarmaður, liðlega tvítugur. Hann keypti með tveimur bræðum sínum og frænda trébátinn Ölver gamla, sem var frægt skip, m.a. fyrir að hafa ekki farið niður í  Halaveðrinu alræmda. Það var heillandi að hlusta á Magnús segja frá hvernig þeir lentu bát og hvernig hægt var að draga stórt skip upp á kamb með spili og góðu verksviti. Svo þegar Sædísin var keypt hófu þeir rækjuveiðar yfir vetrartímann. Magnúsi þótti það góðurveiðiskapur og kunni að meta að hann gat verið verið heima hjá fjölskyldunni um nætursakir og um helgar. „Albesti veiðiskapur sem ég stundaði“ – sagði hann síðar.Síðar var Bryndís keypt, listasjóskip sem ekki átt sinn líka, áleit Magnús. Og útgerðin gekk vel.

Helga, börn og búseta

Svo var það ástin og hjúskapurinn. Magnús var þroskaður maður þegar þau Helga Sigurðardóttir urðu hjón 6. október 1969. Hún var hjúkrunarfræðingur og ljósmóðir. Þau eignuðust fjögur börn. Sigurður Bjarni er elstur, fæddist í febrúar árið 1969. Hann býr í Noregi og sambýliskna hans er Geetha Sollie. Sigurður Bjarni eignaðist son árið 1995, Bjarna Magnús með Guðrúnu Hafdísi Hlöðversdóttur. Guðbjartur Jónas, annar sonur Magnúsar og Helgu, fæddist í júlí árið 1970. Gróa Guðrún fæddist svo í apríl árið 1972. Og Magnína er desemberkona og fæddist árið 1978.

Helga og Magnús byrjuðu hjúaskap sinn í Hafnarfirði og áttu svo heima í Reykjavík en fluttu í Bolungarvík við Djúp árið 1974. Magnús stundaði sjóinn og gekk vel. Og börnin þeirra uxu úr grasi og þegar Magnús seldi frá sér skip og hætti á sjó var sjálfgefið að verunni í Bolungarvík væri lokið. Hann var síðar spurður hvort hann langaði vestur. Mér þótti merkilegt að hlusta á svör hans. Honum líkaði veran við Djúp, en sagði að þegar afli og kvóti væru farnir og atvinnulífið væri höktandi væri ekki eftirsóknarvert að búa þar lengur. Það væri hægt að kaupa ódýrt húsnæði, en fólk yrði að hafa vinnu. Í þessu sem öðru var Magnús yfirvegaður og óhræddur.

Magnúsi leið vel í Grafarvoginum. Um tíma voru þau Helga í Laufrima en síðan í Dofraborgum 34. Magnús dittaði að húsinu sínu, gekk um í borginni, naut útsýnis og svo þegar hann var búinn að klára allt, sem gera þurfti, leitaði hugur út í sveit að nýju. Maðurinn, sem hafði alist upp við hið ysta haf, leitaði í dreifbýlið. Þau Helga keyptu stóran landskika í Melasveit og áttu m.a.s. land að sjó. Magnúsi þótti gott að gleðjast yfir öldubroti í fjöru og geta náð í fisk í soðið.

Minningarnar

Og nú eru skil. Hvernig manstu Magnús Jónasson? Manstu vinnusemi hans og dugnað? Manstu hve skemmtilegur sögumaður hann var? Sagnagleðin var óhvikul, getan til að segja góða sögu öguð. Og málgetan skýr og málfarið blæbrigðaríkt og fagurt. Það er merkilegt að hlusta á útvarpsviðtölin við hann og heyra hve umtalsfrómur hann var. Hann hafði auga og eyra fyrir hinu kúnstuga og kostulega en alltaf lagði hann vel til fólks. Engan vildi hann særa eða meiða.

Manstu snyrtimennið Magnús og að hann vandaði allt í umhverfi sínu? Manstu hve vel hann var heima? Já, hann las dagblöðin, heyrði vel það sem sagt var í fréttum, lagði sjálfstætt mat á og kunni að greina. Hann hafði góða eðlisgreind og nýtti hana í vinnu, í samskiptum, á heimili og lagði alls staðar hjartahlýju og umhyggju með. Hann gekk í öll verk, var dugmikill og stefnufastur. Hann var góður kokkur enda hafði hann stundað nám í húsmæðraskóla! Sunnudagslærið hans og helgarmaturinn var hreinasta afbragð – og brúnuðu kartöflurnar hans og sósan meðfylgjandi. Hann hafði notið góðra móturnar heima og rabbarbarahnaus í Bolungarvík á Ströndum var fluttur í Bolungarvík við Djúp og jafnvel suður. Magnús kunni ekki bara á ræktun heldur líka að sjóða sultu sem var notuð með helgarlærinu.

Manstu hve vel læs hann var á bækur, menn og málefni? Og vissir þú að hann var afar biblíufróður og las vegna áhuga á efninu? Hann var eins og margir sjómenn vel tengdur við sinn innri mann og Guð.

Og manstu ferðamanninn Magnús? Hann fór ekki aðeins á sjó við Íslandsstrendur eða sigldi á Cuxhaven. Hann og Helga fóru víða, sigldu um karabíska hafið, fóru td fjórum sinnum til Mexikó, líka til Kúbu, Bandaríkjanna og til Kanada. Svo óku þau um Ísland og voru sátt við sitt nýja líf fyrir sunnan og á ferðum um heiminn.

Manstu, að sjómaðurinn Magnús var aldrei laus við sjóveiki? Hann var ekkert að fegra sjálfan sig og talaði einlæglega og hispurslaust um kosti sína og stöðu. Manstu hve natinn Magnús var við sitt fólk þegar hann var í landi? Manstu vinsemd og gæsku í garð manna og dýra? Manstu hve veðurglöggur hann var og hve vel hann las í spár og blikur? Manstu að honum þóttu góðir selshreyfar?!

Inn í himininn

Og nú er hann farinn í sjóferð eilífðar. Hann hangir ekki lengur í línu, lítill eldhugi utan í stóru bjargi. Hann dregur aldrei fisk úr sjó framar, spáir ekki í blikur og öldu. Hann stingur aldrei góðmeti í ofn framar eða skýst til útlanda. Og enga matreiðsluþætti horfir hann framar á. Hann fer ekki norður í Bolungarvík á Ströndum til að ná í reka eða nýta hlunnindi landsins. Og hann horfir ekki framar með ástaraugum á fólkið sitt.

„Frið læt ég yður eftir, minn frið gef ég yður“ sagði Jesús Kristur (Jh 14.27). Magnús býr í friði himinsins og Guð umvefji ykkur, fjölskyldu og ástvini, með þeim friði sem ekkert rýfur og engin stríð megna að spilla. Guð geymi Magnús í eilífð sinni og blessi þig.

Amen.

Minningarorð. Grafarvogskirkja 16. nóvember 2018 kl. 13. Kistulagt sama dag. Jarðsett í Gufuneskirkjugarði. Erfidrykkja í safnaðarheimili Grafarvogskirkju eftir útför. Schola cantorum og Björn Steinar Sólbergsson. Útfararstofa kirkjugarðanna.

Prédikanir

Ástarsögur

 

Ég sat í vikunni fyrir framan sjónvarpið með sonum mínum sem eru á unglingsaldri. Við horfðum á leiki í Meistaradeild Evrópu. Við sáum Juventus sigra vini okkar í Manchester. Svo sáum við líka brot úr öðrum leikjum. Strákarnir mínir eru í boltanum og fylgjast með heimsknattspyrnunni. Og íþróttahetjurnar eru dýrlingar nútímans, fyrirmyndir, sem hafa mikil áhrif á og móta milljónir uppvaxandi ungmenna um allan heim. Og þegar við hrifumst og hryggðumst yfir leikjum vikunnar flaug í gegnum hug mér: Hvað hefur áhrif á drengina mína? Hvað mun móta þá? Hvernig verða þeir? Hvað gerir þeim gott og hvað verður þeim til góðs? Og ég horfði á þá ástaraugum.

En við, karlarnir mínir, sáum ekki bara meistaradeildarleiki heldur líka leiki í allt annarri deild, – og mun myrkari. Það var steraþátturinn, sem Kveikur sýndi nú í vikunni. Við hlustuðum á sögur þeirra, sem hafa freistast til að nota stera. Markmiðið er einfalt, að fá hjálp við að móta líkamann, gera hann stæltan og flottan. Og vöðvarnir verða útblásnir við steranotkunina. En í flottum skrokki er fleira en vöðvar – sterar rugla fínstillt jafnvægi efnabúskapar líkamans.Og það er fjöldi ungmenna sem deyr á Íslandi á hverju ári vegna stera. Það, sem átti að skapa stórkostlegt lúkk, var í raun ásjóna dauðans. Sterkasti maður heims dó, líklega vegna steranotkunar. Og æðið heldur áfram, það eru ungu drengirnir sem eru ginkeyptastir fyrir sterunum. Þessar sögur hræddu.

Og svo heyrði ég í vikunni margar aðrar sögur um unglinga, sem hafa lent í algerum ógöngum vegna útlitsáherslu. Til að ná útitsmarkmiðum sínum, hvort sem þau eru raunsæ eða ekki, hætta margir unglingar að borða eðlilega – og mörg lenda í hringrás blekkinga og alls kyns veikinda. Til hvers? Ásýnd er ekki inntak hamingju. Og við ættum að horfa ástaraugum á börnin okkar, hugsa um hvort þeim lánast að rata veg hamingjunnar og hvað við getum gert til að styrkja þau og efla. Það er sótt að þeim, raunar okkur öllum. Vertu þetta, notaðu þetta, gerðu þetta, kauptu þetta. En hvað dugar og hvað þráum við innst inni?

Í okkur býr ástarþrá. Við höfum öll þörf fyrir umhyggju, athygli, strokur, aðdáun og samfélag. Við erum börn ástarinnar, á leið eftir ástarveginum og viljum fá að vera með öðrum á þeim vegi. En hvernig lánast okkur?

Hallgrímur og Passíusálmar

Í dag er Hallgrímsmessa. Við minnumst þess, að 344 ár eru liðin frá dauða Hallgríms Péturssonar, sem lést 27. október 1674. Hallgrímur var frábært skáld, að mínu viti mikilvægasta trúarskáld Íslendinga. Stærsta kirkja þjóðarinnar er táknkirkja mannsins og trúar hans. En af hverju skyldi Hallgrímur Pétursson hafa orðið svo elskaður meðal formæðra og forfeðra okkar? Margt kom til, skáldskapurinn vissulega – en líka maðurinn og ævi hans. Hann var hæfileikastrákur, sem fór þó í hundana. Hann týndist þó ekki alveg bölvandi og ragnandi í Glückstad, heldur reis upp og nýtti alla hæfileika sína. En það var ekki bara bókmenntaperlan Passíusálmar, sem varð til að kynslóðir Íslendinga elskuðu hann, heldur margþátta ástarsaga Guðríðar og Hallgríms. Þeirra smellur er eins heillandi og ástardrama getur orðið. Saga um konu sem var rænt, herleidd, flekkuð, en varðveitti í sér undur og ást. Og svo sveinninn, sem hafði týnst í járnsmiðju í Evrópu, en var svo settur til að kenna íslenskum leysingjum frá N-Afríku kristinn sið að nýju. Og ástin blómstraði. Þau áttu erfiða daga, en brotnuðu ekki heldur elskuðu. Og líf þeirra bar ávexti. Þau horfðu á sín börn og hugsuðu um hvernig hægt væri að veita þeim gott líf. Þau leituðu, fundu en misstu líka mikið. Þessi mikla ástarsaga varð eiginlega jarðteinasaga á eftir-kaþólskum tíma um hvernig dýrlingar verða til, hvernig þeir elska þrátt fyrir hatur, lifa í reisn þrátt fyrir mótlæti, þroskuðu andlegt heilbrigði þrátt fyrir hræðileg veikindi, og sýndu andlegan styrk þrátt fyrir holdsveiki. Stór og heillandi ástarsaga. Klassík.

Og það er sú ástarsaga sem er góður gluggi að safaríkum lífsvísdómi Passíusálma. Þar er sögð saga Guðs hins stóra og rismikla. Þar er uppteiknuð mynd af Guði umhyggjunnar, en ekki hinum reiða guði. Guð, sem kemur, en er ekki bara fastur á tróni fjarlægs himins. Guð, sem líknar, vinur en ekki óvinur. Passíusálmarnir urðu guðspjall Íslands. Sálmarnir uppfylltu andlegar þarfir og svo var bókin lögð á brjóst látinna, eins og vegabréf fyrir himinhlið.

Hamingjuleitin

Unga fólk nútímans, eins og á öllum öldum, leitar hamingjunnar. Hvað verður þeim til lífs og gleði? Eru sterarnir góðir fyrir stráka, sem eru að stækka og vilja vera stæltir? Eru köglarnir, grasreykingar í Hólavallagarði eða matarflóttinn það besta fyrir stráka og stelpur?

Hvað gladdi þig mest þegar þú varst að alast upp? Og hvað hefur fært þér mesta ánægju æ síðan? Er það ekki ástin, kærleikurinn, menningin, siðvitið, listin, fólkið sem elskar þig? Þessi félagslega fæða sem fæst í fjölskyldum og heillyndu uppeldi, jafnvel þar sem margt er brotið og í skralli.

Átakalaust líf er ekki hið eftirsóknarverðasta. Og mikilvægt er að muna að sorg er skuggi ástarinnar. Ef við viljum aldrei syrgja ættum við aldrei að elska. Sorgin fylgir alltaf miklum ástarsögum. Ég, þú, við öll, erum kölluð til að elska, njóta, hlægja og fagna. Við erum ferðalangar á vegi ástarinnar í þessum heimi. Og þegar við minnumst ártíðar Hallgríms Péturssonar, minnumst við ástarsögu hans og Guðríðar og fjölskyldu þeirra. En sú saga var í fanginu á stóru ástarsögunni, sem Hallgrímur ljóðaði svo vel um – ástarsögu Guðs. Guð elskar, Guð kemur, Guð umfaðmar alla veröld og þig líka. Líka þegar myrkrið umlykur þig.

Pílagrímaferðirnar

Við, sem störfum í þessum mikla helgidómi, Hallgrímskirkju, verðum daglega vitni að leit fólks að inntaki lífsins. Hingað koma margir og tjá, að þetta sé áhrifaríkur staður. Og mörg ykkar vitið, að einn af fjölmiðlarisum veraldar hefur úrskurðað, að Hallgrímskirkja sé eitt af mikilvægstu íhugunarhúsum heimsins. Það kemur þeim ekki á óvart, sem sækja þessa kirkju. Og ekki lýgur the Guardian– vörður sannleikans – og flytur ekki falsfréttir gegn betri vitund.

Hvað merkir að vera íhugunarhús? Það er staður þar sem er gott samband, góð skynjun og líðan, skapandi hugsun. Staður til að tengja við innri mann, umhverfi en líka við eilífðina. Og af því fólk hefur heyrt, að Hallgrímskirkja sé staðurinn, kemur það hingað til að vera. Það fer ekki aðeins hálfa leið upp í himininn og baka – þ.e. í kirkjuturninn, heldur inn í kirkjuna og sest niður. Þar er hægt að fara yfir líðan, vonir og áhyggjur og kveikja svo á kertum til stuðnings sálarvinnunni, hugsa um til hvers við lifum og af hverju. Í kyrru kirkjunnar taka margir ákvarðanir um stærstu málin og breyta um stefnu, ákveða með fjölskyldumál sín, atvinnu, menntun, tengsl og líka tengslarof. Allt þetta, sem fólk hugsar um varðar merkingu, hamingju og tilgang. Þetta sem allir leita að og hugsa um. Og svo er vaxandi fjöldi, sem kemur frá útlöndum, í þetta mikla sambandshús, til að giftast, fer á heimsenda til að fá bæn og blessun yfir ást sína. Ástarsögurnar eru alls konar.

Þín ástarsaga

Íslensk menning hefur breyst. Ný viðmið hafa orðið til. Tengsl trosna og gliðna eins og við prestar sjáum oft. Einstaklingarnir eru berskjaldaðri en áður var. Stofnanir hafa riðlast og virðing þeirra hefur minnkað eða veiklast. Fólk leitar ekki lengur að stofnun heldur upplifun, reynslu, því sem kemur til móts við djúpa kærleiksþörf fólks. Og fólk á ferð lífsins kemur í þessa kirkju til að leita að hinu djúpa. Við segjum ástarsögu um Hallgrím og Guðríði og ástarsögu Guðs sem alltaf elskar. Og þó Hallgrímskirkja sé gott íhugunarhús fyrir borg, þjóð og heim er þó annað hús sem skiptir þig þó enn meira máli. Það ert þú sjálfur – þú sjálf. Þú ert raunar miðjan í ástarsögu Guðs og heimsins. Þú mátt elska og njóta ástar. Sterar, grasreykingar, matarflótti eru ásýndarmál, yfirborð – en hið innra þarftu það sem raunverulega gefur þér hamingju.

Viltu hamingju – staldraðu við.

Leitar þú ástar – hún stendur þér til boða.

Þarftu fang? Það er tilbúið.

Viðurkennir þú þörf þína – þá er vinur við hlið þér.

Guð sér þig. Þú og þitt fólk er elskað.

Guð elskar.

Amen

Hallgrímsmessa – 28. október, 2018

 

Greinar og pistlar

Árnabiblían

Ég hef aldrei keypt Biblíu handa sjálfum mér. Mér hefur þó aldrei verið Biblíuvant því ég hef verið svo lánsamur að hafa fengið margar Biblíur að gjöf. Ein af gjafabiblíunum rataði í hendur mínar síðla árs 2003. Hún er ekki aðeins falleg hið innra heldur líka hið ytra, bundin í skinn og silfurslegin. Það þarf engan bókelskling eða biblíuvitring til að sjá að þetta er mikið lesin bók.

Ég var settur til afleysingar í Hallgrímskirkju haustið 2003. Af því ég hafði sungið í einum kórnum þekkti ég marga í starfsliði kirkjunnar. Það var því ánægjulegt að koma til starfa fyrsta vinnudaginn. Eftir kaffibolla, hlátra og hlýjar móttökur héldu allir á sínar vinnustöðvar. Inn á skrifstofunni, sem mér var ætluð, var bókastafli á skjalaskápnum. Þarna voru gamlar bækur, Passíusálmar og guðsorðabækur. Þá sá ég kunnuglega Biblíu. Blóðið þaut fram í kinnar mínar. Ég þekkti hana því ég hafði svo oft handleikið hana í húsi við Sjafnargötu. Biblían var merkt Árna Þorleifssyni, sem hafði fengið hana að afmælisgjöf þegar hann varð sextugur árið 1937. Ég hafði ekki séð hana í meira en þrjátíu ár, þar til á þessum degi í Hallgrímskirkju.

Árni Þorleifsson var vinur foreldra minna og þau kynntust í hans skjóli. Þegar þeim fæddist drengur bað hann um að sá stutti fengi líka að bera nafn hans því hann átti ekki börn sjálfur. Ég heiti því Árni og þar sem ég var afalaus gekk hann mér í afa stað. Árni missti sjón á gamals aldri og bað mig um að lesa fyrir sig. Ég fór til hans í hverri viku öll unglingsárin. Hann gaf mér smjörköku eða vínarbrauð, við ræddum saman og svo bað hann mig oftast að lesa fyrir sig úr Biblíunni. Hann ákvað hvaða kaflar skyldu lesnir og ég tók bókina góðu og las upphátt. Við nutum samfélagsins og hann sá til þess að ég lærði að lesa í Biblíunni og skilja samhengi og dýrmæti. Síðan lést Árni og bækur hans og Biblíur hurfu mér einnig.

Svo varð samsláttur atburða í tíma. Nokkrum dögum áður en ég hóf störf var Biblían afhent kirkjunni að gjöf. Svo tók hún á móti mér. Hvaða verkfæri fær prestur betra en Biblíu við upphaf prestsstarfs? Tákn um ábyrgð prests að rannsaka ritningarnar og leyfa lífsorði Guðs að streyma um sig í menningu og kirkju. Í árslok 2003 var mér svo gefin þessi Árnabiblía. Síðan hefur hún fylgt mér.

Biblían kemur víða við sögu og flestir eiga sér einhverja persónulega minningu um hana. Persónur eða viðburðir Biblíunnar eiga sér afleggjara í bókmenntum, listum og sögu heimsins. Áhrifasaga Biblíunnar er mikilfengleg. En áherslur samfélaga breytast. Hvað í Biblíunni skiptir nútímafólk máli og hvað hefur hlutverki að gegna í menningu samtíðar? 

Á miðvikudögum í október og nóvember er á dagskrá í hádeginu í Hallgrímskirkju dagskrá um Biblíuna. Fyrirlesarar segja frá eftirminnilegum Biblíuviðburðum í lífi sínu og tala um hvað í Biblíunni skipti máli í menningunni eða eigin lífi. Biblíurnar koma til okkar með ýmsum hætti. 

Þessi pistill birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 20. október 2018.