Mara kemur í heimsókn eftir ljóðabók Natöshu S. Hin bókfróða mágkona mína færði mér hana í afmælisgjöf og taldi að ég gæti notið snilldarinnar. Ég las bókina á jóladagsmorgni og heillaðist. Þetta er mögnuð íslensk-rússnesk bók, persónuleg og menningarpólitísk lífsbók. 

Mara er leiðarstef bókarinnar, mara sem birtist í samskiptum, í heilsubresti fólks en líka í samfélagsfári. Hvað er mara? Orðið er eldgamalt og táknar hryllingsdrauma fólks, martraðir. Mara vísar til djúpótta manna í milljónir ára. Stofnorðið hefur eignast afkvæmi í mörgum tungumálum og miðlar sameiginlegu minni. Natasha ljóðar um þessi tengsl. Í norrænum menningarheimi er mara vættur sem settist á brjóst þeirra er sváfu og olli köfnunartilfinningu og skelfingu. Maran leggst með þunga á fólk og martröð er traðk mörg á fólki. Í ensku lifir orðið í nightmare, og mare vísar ekki til hests heldur óvætts. Í frönsku birtist orðið sem cauchemar, þrýstimara. Orðið er líka til í slavneskum tungumálum – á rússnesku kaesmar – og er tengd bæði draugum, ranghugmyndum og blekkingu. Allir menn óttast eitthvað og mara vísar til djúpreynslu fólks. Maran er hið óttalega sem leggst yfir mann, lamandi, þögul, skelfileg og ósýnileg. 

Natasha S. nýtir þessa orðsifjafræðilegu dýpt og vensl manna og tengir rússneska marglaga martröð við landflótta dóttur á Íslandi sem óttast um föður og menningu sína. Við upphaf bókarinnar kynnir hún heimsfjanda mannanna. Mara í meðförum hennar er ekki aðeins draumvættur heldur pólitísk martröð og persónuleg aðsókn. Maran sækir að þegar fortíð og samtíð skella saman, þegar heimkoma verður ekki fagnaðarfundur heldur uppgjör og átök Maran er í ljóðunum það sem hrellir samfélag og þegar stríð geisa, vald er misnotað og lygar flæða um í kerfi óttastjórnar. Mara kremur fólk í sorg, sekt, minnistapi og hrörnun.

Með áhrifaríkum hætti fléttar bókin saman stórpólitíska martröð og líkamlega martröð veikinda. Natasha S. skilur og túlkar að pólitískt ofbeldi læðist inn í fólk, líkama, sál, menningu, samskipti fólks og hópa í margar kynslóðir. Og maran er djöfullega seig.  

Í bókinni er faðirinn marglaga tákn. Hann var sterkur og hugrakkur en er orðinn veikur og bugaður. Hinn frjálsi andi varð birtingarmynd martraðar, líkami sem ber ör sögunnar og nútíma. Hann er minnisberi þess sem var en líka tákn um sorglegan missi. Í veikindum hans birtist maran. Hvað gerist þegar hinir sterku eru sviftir mætti sínum,  gildum og frelsi? Mara er ekki aðeins ógn, heldur líka ákall um ábyrgð, að muna, að vera áfram til staðar.

Þótt maran sé óttaleg fer hún að lokum, jafnvel martröð endar. Natasha S. túlkar valdníðslu, pyntingar listamanna og andófsmanna, stríð og siðferðilegt rof sem mörur samtímans. En hið mikilvæga er að illt fólk og kúgandi stjörnvöld eru tímabundnar martraðir sem má greina og vakna frá. Að nefna hið óttalega er fyrsta skrefið til að svipta möru stjórn. Veikleikinn afhjúpar ekki aðeins hið sorglega, heldur líka nærveru, mildi og ábyrgð. Von leysir höft.

Mara kemur í heimsókn er kraftmikil ljóðabók, pólitískur andófsgjörningur og mögnuð vonarbók. Natasha S. er meistari. 

Smekkleg hönnun og umbrot bókarinnar: Elías Rúni. Útgefandi: Benedikt bókaútgáfa.