Greinar og pistlar

Þórður í Moskvu 1. maí 1952

Myndin er af árituðum aðgöngumiða Þórðar Halldórssonar, föður míns, að hátíðahöldunum 1. maí á Rauða torginu í Mosku 1952. Og það er skemmtilegt að lesa nafnið Þórður Halldórsson á rússnesku anno 1952.

Föður mínum var boðið að fara í kynnisferð til Mosku í hópi Íslendinga. Þetta var fríður hópur fulltrúa ýmissa íslenskra verkalýðsfélaga. Hópurinn var á ferð í heilan mánuð. Flaug til Kaupmannahafnar, síðan til Stokkhólms og þaðan til Helsinki. Þá var farið í lest til Leningrad og svo áfram til Moskvu. Dagskráin þar var ævintýraleg og eftir skoðunarferðir var svo farið á kvöldin í öll hestu tónlistarhús borgarinnar. Dekrað var við flokkinn. Eftir hátíðahöld og veislufögnuðinn í Moskvu fór hópurinn svo til Kiev í Úkraínu. Þaðan var svo halduð suður til Krímskgaga og farið milli góðbúanna og m.a. komið við í Sevastopol sem Rússar nota nú sem flotastöð og til Yalta sem flestir kannast við úr stríðssögu síðari heimsstyrjaldar.

Pabbi skrifaði afar nákvæma og merkilega ferðasögu sem við Jón Kristján, sonur minn, erum að færa á stafrænt form og ætlum rannsaka. Efnið er mjög áhugavert, myndirnar úr ferðinni og önnur gögn upplýsandi. Kannski gerum við grein saman og förum jafnvel í pílagrímsferð síðar. En það verður verður ekki fyrr en post-Putín! Því fyrr því betra. 

Greinar og pistlar

Heimsborgari og sveitamaður kveður

Sá líflegi vefur Lifðu núna birti viðtalsgrein okkar Ernu Indriðadóttur. Fyrirsögnina dró Erna út úr kveðjuræðu Einars Karls Haraldssonar, formanns sóknarnefndar Hallgrímskirkju. Greinin birtist upprunalega á slóðinni að baki þessari smellu en er hér einnig: 

Það er komið að starfslokum hjá Séra Sigurði Árni Þórðarsyni sóknarpresti í Hallgrímskirkju sem kvaddi söfnuð sinn í messu 26.mars.  Þar talaði Einar Karl Haraldsson formaður sóknarnefndar og sagði meðal annars um klerkinn fráfarandi:

Sigurður Árni er í senn heimsmaður, heimamaður og sveitamaður! Hann kom til okkar fullmótaður af akri kristninnar á Íslandi. Hann hafði eftir embættispróf í guðfræði frá Háskóla Íslands  verið sveitaprestur og borgarprestur, rektor Skálholtsskóla og fræðslustjóri á Þingvöllum, verkefnisstjóri á Biskupsstofu og stundakennari við Háskóla Íslands. Aukin heldur er hann heimsmaður með útsýn til annarra landa eftir kristnifræðinám í Noregi og doktorspróf í guðfræði og hugmyndasögu frá Vanderbiltháskóla í Tennessee í Bandaríkjunum.  Raunar var hann heimamaður í Hallgrímskirkju áður en hann var kjörinn hér sóknarprestur, bæði sem kórsöngvari um skeið og afleysingaprestur árið 2003. Hann er líka sveitamaður í sér með djúpar rætur í svarfdælskum sverði og í ræktunarstarfi móður sinnar kringum Litla bæ á Grímstaðaholtinu. Þeirri hlið á sóknarprestinum höfum við einnig fengið að kynnast.

Blaðamaður náði netsambandi við Sigurð Árna núna fyrir hátíðarnar og spurði hann fyrst hvernig það væri að kveðja Hallgrímskirkju?

Þessa dagana finn ég mest og dýpst fyrir þakklæti. Ég hef notið trúnaðar fólks á stóru stundunum og krossgötum lífsins. Ég hef notið trausts til verka og frelsis til að vera, hugsa og skapa. Samferðafólk mitt var svo elskulegt að umvefja mig, gefa mér gjafir og þau sem hafa notið orða eða prestsverka minna hafa sent mér kveðjupósta og gælt við mig með margvíslegu móti. Ég hef verið lánssamur og er þakklátur fyrir að kveðja Hallgrímskirkju í blússandi vexti.

Séra Sigður Árni skírði þessi þrjú systkini

Hvað hefur breyst mest í kirkjunni síðan þú hófst störf þar og þar til þú lætur af störfum? 

Þjóðkirkjan var fyrir fjórum áratugum stofnun sem rammaði líf fólks. Hún hverfðist um stóratburði lífsins og naut trausts. Samfélagsbreytingar, menningarþróun og brestir nokkurra leiðtoga kirkjunnar urðu til að grafa undan því trausti. Hlutverk kirkjunnar sem lykilstofnunar flestra eða meirihluta landsmanna er algerlega breytt. Nú velur fólk hvort það nýtir þjónustu kirkjunnar, fer í messu, sækir kóræfingar, ræðir við prestinn um djúpu spurningarnar, biður um skírn, vill láta fermast, vera blessað við altari eða kveðja ástvini sína í hinsta sinn í kirkju. Valkostirnir eru fleiri og þá er komið að tækifærum kirkjunnar til að bregðast við. Það er tilgangslaust að efna til auglýsingaherferðar til að auglýsa trú. Einhvers konar kirkjuförðun þjónar engum tilgangi heldur er hlutverk kirkjunnar að iðka trú, hugsa guðsverkið inn í aðstæður samfélagsins, vitja gilda, ganga erinda manngildis og þar með verja þau sem hallað er á, þora að gera tilraunir – þora að vera alvöru kirkja. Kirkjustofnun er eitt en kristni er annað. Þó menn segi sig úr kirkjunni er ekki þar með sagt að þeir hafi sagt sig frá Guði. Guð er ekki bundinn af trúfélagi en kirkja er bundinn af Guði. Nú er tími til að skapa, vera og kveða dýrt.

Hvernig undirbjóstu starfslokin?  

Ég gekk síðasta hluta Jakobsvegarins á Spáni fyrir fimm árum og hafði næði til að hugsa, endurskoða stefnumið og áhugaefni. Eftir það fór ég að taka til í tölvunni og huganum. Ég las allar eitt þúsund ræðurnar mínar sem ég hef haldið um dagana og valdi svo úr safninu. Það er meginstef eða rauður þráður í þessum íhugunum mínum – ástin. Ástin í náttúrunni, mannlífinu, listinni, menningunni er að mínum skilningi guðsneistinn í öllu. Þetta ræðusafn verður svo gefið út í haust. Í gamla daga voru kirkjuræður kallaðar postillur og vinnuheitið hefur verið ástarpostilla en eftir er að ákveða heiti bókarinnar. En það verður væntanlega elskulegt. Mér þykir gaman að fást við orð, elda og njóta. Ég hef skrifað mikið um dagana og er með útgáfuröð í tölvunni. Ég tók mikið myndum af kirkjustarfinu í Hallgrímskirkju, af fólkinu mínu og náttúrunni. Ljósmyndun er mér gleðigjafi og ég mun halda henni áfram. Ég fór að elda meira af Biblíumat og læra meira á krydd og kúnstir við eldavélina. Svo fór ég að flokka bækurnar mínar og losa mig við það sem ég hafði ekki pláss fyrir og sá ekki fyrir mér að ég myndi lesa. Þetta varðar allt djúphreinsun sálar og vinnu og varð til þess að ég ákvað að hætta fyrr í vinnu en ég þurfti því mig langar til að fæðast til nýrrar tilveru og geta sjálfur ákveðið hvað ég geri við stundir, daga og ár sem eftir eru. Tíminn er dýrmætur og ég vil nota hann vel. Heilsan er sömuleiðis ekki sjálfgefin og þarf að rækta.

Séra Sigurður Árni og Elín Sigrún Jónsdóttir útdeila við altarisgöngu 26. mars.

Hvernig sérðu næstu árin fyrir þér?

Hver dagur er tækifæri og gjöf sem ég reyni að nota vel. Mér þykir gaman að þjóna fólkinu mínu og er í þeirri skemmtilegu stöðu að eiga stráka í menntaskóla. Ég leyfi mér oft að vera þriðji unglingurinn á heimilinu, detta í sófann og horfa á fótbolta með þeim eða mynd. Ungt fólk á heimili tryggir að maður er betur tengdur við hræringar og breytingar. Ég hef líka alla tíð verið tæknitengdur og hef alltaf sagt að maður verði og eigi að vera á öldufaldi tækninnar – annars skráir maður sig út úr samfélagi og inn í ótímabæra elli. Ég nýt hamingju í heimalífinu og ég er giftur stórkostlegri konu sem kann að gleðjast, hlusta, tala og hlæja. Þegar heimalífið er gott og heilsa leyfir er hægt að njóta. Ég er búinn að skrá mig í nýtt háskólanám og dekurverkefni mín verða að skrifa, ljósmynda og elda. Svo verður að koma í ljós hve lengi heilsa og tími leyfa mér að vera og gera.

Halda prestar oft áfram ákveðnum störfum, athöfnum, eftir formleg starfslok?

Afstaða presta varðandi prestsverk er mismunandi. Einstaka hafa séð gildi sitt í að jarða og gifta eftir að þeir hafa látið af opinberum störfum. Sú breyting er orðin í þjóðkirkjunni að prestar eru hvattir til að sinna ekki prestsverkum eftir starfslok. Það er vel því starfandi prestar eiga að sinna slíku og gera vel. En hlutverki presta er ekki lokið eftir starfslok. Við erum áfram hugsandi og lifandi trúmenn og getum gegnt mikilvægu hlutverki í samtali í samfélaginu, verið fólki til stuðnings, tekið þátt í menningadeiglunni með greinum, hlaðvarpi, listiðju alls konar, haldið ræður og hugsað nýjar hugsanir fyrir framtíðina. Prestur hættir að gifta og jarða en hættir ekki að vera manneskja, tala við Guð, menn og menningu.

Hvernig viltu eldast?

Mig langar að vera kátur kall og fallegt gamalmenni. Mig langar til að rölta með konunni minni sem víðast. Halda líka áfram að hrífast af ljósgangi lífsins, skemmtilegum textum og góðum mat. Hamingjan er alltaf heimagerð.

Sigurður Árni er með skemmtilega heimasíðu þar sem þessa mynd af prestinum í eldhúsinu er að finna

Þú ert með mataruppskriftir á vefsíðunni þinni, hefurðu mikinn áhuga á matargerðarlist?

Já, borðsamfélag er aðalmál í lífinu. Miðjan í öllum alvöru kirkjum heimsins er borð og það merkir að fólk kemur saman til að nærast. Jesús Kristur var veislukall og við erum öll boðin til veislu lífs og veraldar. Vegna aðstæðna í fjölskyldu minni neyddist ég til að elda fyrir fólkið mitt og lærði að kokkhúsið var ekki bara nauðsynlegt heldur líka dásamlegt fyrir samfélag og tilraunir. Ég uppgötvaði svo á sínum tíma að heilsufæði nútímans er líkt fæðu hinna fornu samfélaga við Miðjarðarhafið. Svo ég fór að gera tilraunir með biblíufæði og þegar nýja safnaðarheimili Neskirkju varð til urðu til biblíuveislur. Biblíumatur er langtímaverkefni og mér skilst að það bíði eftir mér í einu forlaginu titillinn Presturinn í eldhúsinu. Mér hefur líka þótt stórkostlegt hve mörg hafa sagt mér að þau fari inn á vef minn sigurdurarni.is og noti mataruppskriftirnar mínar. Mér hefur þótt sérstaklega gott hve margir karlar hafa þorað að elda af því þeir hafa treyst mér til að setja ekki á vefinn nema almennilega rétti, bragðgóða, holla, auðeldaða og hæfilega nútímalega. Ég sé á vefteljaranum að tugir þúsunda hafa farið inn á þessar uppskriftir.

Geturðu miðlað eins og einni þeirra til lesenda Lifðu núna?

Maríukjúklingurinn er skemmtilegur réttur og dæmi um biblíumat. Öll hráefnin voru tiltæk Maríu í Nasaret, móður Jesú.

Uppskriftin er fyrir fjóra:
4 kjúklingabringur
4-6 hvítlauksgeirar pressaðir
1 tsk kúmmín (broddkúmmín)
1,5 tsk túrmerik
1 tsk kanill malaður
salvía, helst fersk og smáskorin annars þurrkuð
1 stór rauðlaukur saxaður
3 skalottulaukar saxaðir (laukurinn fær nafnið frá staðarnafninu Askelon í Ísrael)
sítrónubörkur rifin með rifjárni (notið helst lífræna sítrónu)
safi úr einni sítrónu ca 70 ml. – má líka vera appelsínubland
150 gr spínat (einn fjórði hluti af spínatinu til að dreifa yfir kjötið þegar það er borið fram)
300 ml grænmetiskraftur
10 döðlur langskornar (Medjool-döðlur eru bestar en líka má fíkjur/sveskjur í staðinn).
Maldonsalt
Heslihnetur (flögur eða muldar og við smjörbrúnuðum þær á pönnu í stutta stund)

Bygg (t.d. Vallanesbygg)

Kjúklingurinn er marineraður í sólarhring. Bringurnar eru kryddaðar (hvítlaukur, kúmmín, túrmerik, kanill, salvía og salt) og síðan geymdar í kæli. Þegar eldamennskan hefst er kjötið tekið úr kælinum og leyft að ná húshita fyrir steikingu. Olía á heita pönnu. Kjúklingurinn brúnaður og kjötinu lokað. Skorinn laukurinn settur í ofnfast fat og kjúklingabitunum komið fyrir ofan á lauknum. Grænmetiskraftinum hellt í fatið og sítrónuberkinum stráð yfir. Spínat og döðlur yfir (haldið þó eftir ofurlitlu af spínati til að dreifa yfir kjötið þegar það er borið fram). Látið malla í ofninum (180-200°C) í fjörutíu mínútur. Gæta þess að vökvinn gufi ekki allur upp, bæta við vatni ef sósan er að verða of þykk. Borið fram með byggi. Síðan er spínatinu og heslihentum dreift yfir líka. Svo má líka afhýða appelsínu eða mandarínu, þverskera og koma hálfri fyrir á hverjum diski. Litirnir fara fallega með matnum og sætur ávöxtur passar vel með. Takk fyrir mat og gott líf.

Hér er linkur á vefsíðu Sigurðar Árna.

Kennimyndina og altarisþjónustumyndina tók Hrefna Harðardóttir í messu á boðunardegi Maríu 26. mars 2023. Hinar myndirnar eru úr einkasafni. 

Greinar og pistlar

Golgata New York

2977 létust í árásunum á tvíburaturnana. Eins og margar þúsundir annarra vitjuðum við Golgata New York þennan föstudaginn langa. Vonskan er söm á öllum öldum og drepur. Nöfn þeirra sem voru drepin voru skráð á barma minnismerkjanna. Nútímasaga um grimmd og djöfulskap settist að flestum. Það var flaggað í hálfa stöng á Wall Street. Þennan daginn fór ég ekki í Hallgrímskirkju að hlusta á passíusálmalestur og íhuga. En Hallgrímur var í huga mér og Jesús Kristur með mér þegar ég horfði yfir minnismerkin og á allt fólkið sem barðist við tilfinningar sínar og hugsanir. Einkennileg harmkyrrð settist að – dauði, þjáning, lífsvon. Það var gott að vera ekki á svona stað einn heldur á lífsför með mínu fólki. Guð geymi þetta fólk og varðveiti í okkur lífsstefnu himinsins.

Prédikanir

Maríustíllinn, já, nei og frelsið

Lífið er verðandi – allt hreyfist. En þolum við breytingar? Og jafnvel: Þorum við að verða, vaxa, umbreytast og opna? Kristján Sigurður – nýskírður – velur ekki að breytast. Hann bara er í umbreytingu bernskunnar. Hann vex, lærir, opnar og fylgir flæði lífsins. Í dag flæddi blessunarvatnið í fontinn og vætti höfuð hans. Svo þarf hann að læra að segja já og nei og hvað frelsið merkir. Læra Maríustílinn.

Messan í dag er kveðjumessa. Prestur hættir störfum í Hallgrímskirkju og er á leið inn í þriðja æviskeiðið og annar tekur við. Búið var að ákveða og ganga frá skipulagi messunnar þegar foreldrar drengsins báðu um skírn. Þar sem skipulagið og tónlistin voru ákvörðuð var ekki sjálfgefið að gerbreyta athöfninni. En hvað er kirkja? Skírn er aðalmál í kristninni og kirkja er ekki lokað kerfi og hús heldur iðandi af mannlífi og þjónn lífsins. Við breyttum því skipulaginu og Kristján Sigurður var boðinn velkominn. Í skírnargerningnum megum við nema þá djúpu visku heims og himsins að lífið er gott, gefandi og með galopna framtíð. Við erum öll börn á leiðinni, börn tíma en líka eilífðar, ekki í lokuðu kerfi, föst í rásinni heldur á guðsvegum. Við megum breytast og hugsa nýjar hugsanir. Við megum þora að verða. Börnin læra að treysta en líka greina fals. Þau læra að ganga, tala og hlægja. Og ég má fæðast til nýrrar tilveru og þarf ekki lengur að hafa áhyggjur af sprunguviðgerðum í Hallgrímskirkju, verkefnum og ferðamönnum. Nú eru það bara þau fagnaðarefni lífsins að njóta samveru með ástvinum og góðu fólki og halda áfram að njóta lita, orða, tóna, ilms, bragðs og bregðast hrifinn við elsku daganna. Táknmál þessa kirkjudags er ávirkt og Maríustíllinn er mikilvægur. Boðunardagur Maríu er einn af þessum stórkostlegu dögum sem hvíslar að okkur að Guð sé elskandi vinur.

María og helgisagan

„María, drottins móðir kær, merkir guðs kristni sanna“ ljóðar Hallgrímur í 37. passíusálmi. Á þessum sunnudegi föstunnar íhuga kristnir menn um allan heim Maríu. Það eru jú níu mánuðir til jóla. María nærði Jesúfóstrið í móðurlífi sínu, gaf honum síðan nýfæddum brjóst og varð honum öflugur uppalandi. En siðbótarmenn tóku hana út af dagskrá vegna þess að Rómarkirkja miðalda hafði klúðrað guðfræði Maríu. Maríu hafði eiginlega verið stolið og gerð að gínu valdsins, gínu á tilbeiðslustalli. Hið kvenlega og mannlega var læst í fjötra sem svo urðu fjötrar kvenna og brengluðu líf fólks. En engum líður vel sem gínu og Maríu hefur aldrei liðið vel á stalli. Við höfum heldur engan hag af henni sem ofurhetju handan mannlífs. María ætti að vera í miðri hringiðu lífsins og með okkur í hvunndagsverkefnunum. Maríustíllinn er mikilvægur.

Helgisaga er trú á vængjum ljóðsins. Sagan um Maríu er slík yfirjarðnesk saga. Menn hafa tilhneigingu til að endurhanna sögu mikilmenna. Maríudýrkun stigmagnaðist fyrsta árþúsund kristninnar og kenningaflækjan gildnaði og endaði með að karlaþing kaþólsku kirkjunnar ákváðu að María hefði líka verið flekklaust getin eins og Jesús. Hin duldu stýrikerfi upphafningar og hreinsunar upphafssögu Jesú skiluðu Maríu sem endurunninni mannveru. Djúphvatar sögunnar breyttu henni. Hún var ekki lengur mensk heldur utan við söguna. Hún var eiginlega komin út fyrir endimörk alheimsins eins og Bósi Ljósár.

Maríustíllinn
En María er ekki frelsari mannkyns heldur persóna sem vann úr stórmálum. Þegar við sviptum burt búrkum og menningarspjörum aldanna af henni sjáum við venjulega manneskju sem var sömu gerðar og við hin. Hún fann til, meiddi sig, hreifst, lærði, hló og grét. Hún lærði að hafna sumu og játast öðru. Lærði frelsi og mörk þess eins og þú og við öll. Svo sýnir helgisagan okkur engil með hvíta lilju sem tjáði táningsstúlku mikil tíðindi. Hefði hún getað sagt nei? Hafði hún val? Já, hún var ekki viljalaus þolandi heldur fullveðja aðili og gerandi. Í því er fólgin merking sögunnar og varðar okkur öll. Það er Maríustílllinn og Maríustefnan. Það tekur enginn frá okkur hið rótttæka frelsi að ákveða hvað við viljum vera, gera og játast og hverju við höfnum. Það var niðurstaða fanganna í útrýmingarbúðum nazista að það væri hægt að taka frá fólki allt – líka lífið – en það væri aldrei hægt að taka frá fólki frelsið í djúpi sálarinnar nema fólk tæki þá ákvörðun að hafna eigin frelsi eða misvirða það. Farþegar í lífinu hafa tapað Maríustílnum. Mál Maríu varðar tengsl Guðs og manneskju – það sem heitir trú á máli kristnninnar. Guð sendir ekki engla til okkar eins DHL-bílstjóra með sendingu. Lífið er ekki heimsendingarþjónusta heldur stöðug verðandi og við erum fullveðja ákvörðunaraðilar í því ferli. Við tökum ákvörðun um stefnuna. Mín guðstúlkun er að í því ferli sé Guð sínánd, að Guð sé í öllum viðburðum, kraftuppstretta elskunnar í okkur öllum. Frelsi er eitt af undrum lífs. Af því frelsið býr í okkur getur jafnvel Guð ekki neytt okkur að elska sig. Að elska er val. En þau sem bara hlýða hafa snúið baki við frelsinu, valið að varðveita ekki frelsið. Gína valds svarar ekki, gína á stalli ansar ekki, meðvirk manneskja ekki heldur. En María var frjáls. Hún var ekki táningur í fornöld sem var skipað að verða staðgöngumóðir. Hún gat sagt nei og hún gat sagt já við tillögu himinsins. Það er Maríustíllinn – hafa val um já og nei.

Kall Guðs berst okkur öllum í verðandi lífsins. Við erum aldrei svo illa komin að allt lokist. Erkiboðskapur kristninnar er ekki um prósentur gjaldenda í kirkjufélagi heldur að Guð er nær okkur en lífið sjálft. Við erum alltaf í kompaníi með Guði hvert sem við förum og hvað sem við gerum. Guð alltaf nærri, aldrei ágengur heldur virðandi vinur og elskhugi. „Óttast þú eigi … því að þú hefur fundið náð hjá Guði.“ Maríustílllinn er: „Já, verði mér eftir orðum þínum.“

Prestsþjónusta

Nú stend ég hér og miðla því sem ég veit réttast í hinum löngu hugsunum kristninnar. Það er sterk reynsla að horfa fram í kirkjuna – í öll þessi augu – og sjá svo mörg koma sem ég hef þjónað sem prestur, skírt, fermt, gift, talað við eða gengið með sorgarvegi. Þegar læknir lýkur störfum á spítala koma fyrrverandi sjúklingar ekki til að kveðja. Ekki heldur þegar kennari lýkur störfum. En svo mörg koma til að þakka eða sýna kærleika og mörg hafa orðað í mín eyru þakkir eða sent mér kærleikstjáningar sem eru hjartastyrkjandi. Að vera prestur er merkingarþrungið starf og líf. Skemmtilegast hefur mér þótt að skíra börnin. Það er ævintýralegt að horfa í vonaraugu krúttanna sem eiga framtíðina og frelsi til að verða. Og svo þjóna fólki í helgihaldi, túlka líf og þjóna kirkjulegum fagnaðarathöfnum en ganga líka með öðrum þung skref. Ég hef verið sá lukkuhrólfur að þjóna sem prestur í dreifbýli og þéttbýli. Liðnir áratugir hafa verið ævintýri. Fæst í Hallgrímskirkju er venjulegt og flest er í ofurstærð. Kirkjan er ekki aðeins sóknarkirkja heldur einn af mikilvægustu helgistöðum heimsins sem gerir kröfur til þeirra sem þjóna Hallgrímskirkju.

Nú ákveð ég að hætta og fyrr en mér er skylt. Það eru líka forréttindi að geta fæðst til nýrrar veru og nýs lífs. Ég fer líka fullur trausts til þeirra sem taka við. Minn góði kollegi Irma Sjöfn Óskarsdóttir tekur við sóknarprestskeflinu. Það er frábært því hún hefur ræktað með sér góða kirkjusýn, Maríustílinn og mannvinsemd. Svo kemur nýr prestur til starfa í sumar. Í kirkjunni er mannval og í rauninni þarf getumikið fólk til að þola álagið sem er hér alla daga. Mig langar við leiðarlok að þakka þeim elskuna og umburðarlyndið, húmorinn, festuna og snilldina. Þökk sé öllum messuþjónunum, starfsfólki kirkjunnar, sjálfboðaliðunum, sóknarnefndarfólkinu, tónlistarfólkinu, sóknarfólkinu – já, líka öllu þessu litríka fólki sem sækir í þennan helgidóm. Formenn sóknarnefndar gegna þjölþættum ábyrgðarstörfum í Hallgrímskirkju. Jóhannes Pálmason og Einar Karl Haraldsson hafa verið sérlega farsælir og haldið sjó og oft í snúnum málum. Ég þakka þeim samstöðuna. Jóhannes var langt á undan sinni samtíð þegar hann heyrði af myglu í prestsskrifstofu. Hann brást ákveðið við og lét gera viðeigandi ráðstafanir og bjargaði heilsu minni. Enginn flótti þar heldur metnaður og mannúð. Og Einar Karl er alltaf með augu á framtíðinni og leitar að lausnarleiðum og er okkur sívirk fyrirmynd. Kærar þakkir.

Maríustefnan

Vinir mínir spyrja mig: Hvað ætlar þú svo að gera? Ganga frá ástarpostillunni – úrvali prédikana minna – sem kemur út í haust. Svo ætla ég að gleðjast með skemmtilegu konunni minni, ástvinum og vinum. Læra meira, elda meira, elska meira og vera eins og María – hlusta eftir hvísli Guðs í viðburðum daganna og bregðast við í anda Maríustílsins og segja: „Já, ég er vinur þinn Guð – þjónn þinn – verði mér eftir orðum þínum.“ Það verður engin ólétta úr því! En stórkostlegt fagnaðarerindi er það.

Kæru vinir, nú eru skil. Ég þakka Guði fyrir árin í ykkar þjónustu. Ég hef notið blessunar umfram það sem ég kunni að biðja. Ég hef notið elskusemi ykkar umfram alla skyldu, söngs, hlátra og sagna. Í tárum ykkar hefur verið traust. Í gleði ykkar og orðum hafa speglast trúnaður. Ég hef notið visku ykkar, fyrirbænar og stuðnings. Takk. Ég fel ykkur öll Guði sem horfir á okkur með augum elskunnar. Það er sá Guð sem býr til nýtt líf og gefur okkur daga, ljós, von og blessun. „Heit bæn þín ástarkveðja sé“ stendur yfir aðaldyrum Hallgrímskirkju. Það er Maríustíll mennsku okkar.

Hallgrímskirkja, boðunardagur Maríu, 5. sunnudagur í föstu, 26. mars 2023. Kveðjumessa.

Meðfylgjandi mynd tók Hrefna Harðardóttir. Kristján Sigurður Davíðsson skírður í upphafi messu. 

Greinar og pistlar

Ávarp Einars Karls Haraldssonar í Hallgrímskirkju 26. mars 2023

Kæri söfnuður, góðir gestir!

Á fjölmennri samkomu hér í Hallgrímskirkju spurði sessunautur minn: Hver er það sem er að læðast þarna bak við orgelið og upp í kórinn? Er hann með myndavél, spurði ég? Já, þá er þetta sóknarpresturinn að leita nýrra sjónarhorna og fanga ljósbrot í skuggaspili kirkjunnar. Þannig er doktor Sigurður Árni Þórðarson, sóknarprestur okkar um níu ára skeið. Endalaust að undrast og dásama þetta mikilfenglega guðshús, Hallgrímskirkju.

Kæri Sigurður Árni, í Hallgrímssöfnuði  verður þín minnst sem fræðara, heimspekings og ástarguðfræðings í prédikunarstólnum. Þú hefur boðið alla velkomna að borði drottins og opnað dyr. Alltaf spyrjandi áleitinna spurninga og opinn fyrir nýjum svörum. Og ekki síst verður þér þakkað að hafa auðgað myndmál Hallgrímskirkju, bæði í orði og með ljósmyndum af birtu, formi og starfi hér í kirkjunni.

Á boðunardegi Maríu hefur séra Sigurður Árni oft verið í stuði eins og hér í dag.

Hann fræðir: Afhverju er fáni Evrópusambandsins blár með geislabaug stjarna? Jú, auðvitað, sem fæstir í kirkjunni vissu raunar, vegna þess að hann er afkvæmi Maríumynda aldanna og blái liturinn kemur úr Maríu-möttlinum.                                               

Hann setur hlutina í heimspekilegt og guðfræðilegt samhengi: Okkur er nauðsyn að fá Maríu ofan af stalli sem ofurhetju handan mannlífs og heims, við þurfum á henni að halda í hringiðu lífsins, með okkur í lífi og sorgum. Semsagt: María til manna.                   

Og svo kemur ástarþemað hjá honum: „María, drottins móðir kær, merkir Guðs kristni sanna“, eins og Hallgrímur segir í Passíusálmunum. „Og sonurinn, Jesús Kristur , lítur til hennar með augum elskunnar.“

Svona getur þetta gengið í prédikunum séra Sigurðar Árna sem margar eru eftirminnilegar. Nú hyggst hann gefa úrval prédikana sinna út á næstunni og hefur sóknarnefnd Hallgrímskirkju í þakkarskyni ákveðið að stuðla að því með sérstökum útgáfustyrk.  

Sigurður Árni er í senn heimsmaður, heimamaður og sveitamaður! Hann kom til okkar fullmótaður af akri kristninnar á Íslandi. Hann hafði efir embættispróf í guðfræði frá Háskóla Íslands  verið sveitaprestur og borgarprestur, rektor Skálholtsskóla og fræðslustjóri á Þingvöllum, verkefnisstjóri á Biskupsstofu og stundakennari við Háskóla Íslands. Aukin heldur er hann heimsmaður með útsýn til annarra landa eftir kristnifræðinám í Noregi og doktorspróf í guðfræði og hugmyndasögu frá Vanderbiltháskóla í Tennessee í Bandaríkjunum.  Raunar var hann heimamaður í Hallgrímskirkju áður en hann var kjörinn hér sóknarprestur, bæði sem kórsöngvari um skeið og afleysingaprestur árið 2003. Hann er líka sveitamaður í sér með djúpar rætur í svarfdælskum sverði og í ræktunarstarfi móður sinnar kringum Litla bæ á Grímstaðaholtinu. Þeirri hlið á sóknarprestinum höfum við einnig fengið að kynnast.

Á Skólavörðuholtinu hefur Sigurður Árni átt góða daga, enda lýsir hann þeim sem samfelldri veislu í miklu og alþjóðlegu fjölmenni. Draumar hans um að fá bestu kokka þjóðarinnar til að elda með sér á kirkjuhátíðum hafa ekki að öllu leyti ræst þótt við höfum fengið að smakka á biblíumat sóknarprestsins sem hann er þekktur fyrir. Nýtt og fullkomið eldhús er á óskalistanum hér í Hallgrímskirkju og þá mun sá draumur væntanlega rætast. Hann hefur líka verið áhugasamur um að Hallgrímskirkja og veraldarvefurinn spili betur saman og helgihaldinu verði fjölmiðlað. Starfi í þeim anda verður haldið áfram. Listaverk í turni verður einnig að veruleika einn góðan veðurdag. Spor Sigurðar Árna marka veginn framávið.

En maður kemur í manns stað. Mér er mikil ánægja að tilkynna það hér að okkur hefur borist formleg tilkynning um það að séra Irma Sjöfn Óskarssdóttir hefur verið ráðin sóknarprestur við Hallgrímskirkju frá og með 1. apríl næstkomandi. Frú Agnes M. Sigurðardóttir, biskup Íslands, hefur í því efni farið að ósk sóknarnefndar. Jafnframt hefur Helga Soffía Konráðsdóttir, prófastur í Reykjavíkurprófastsdæmi vestra, tilkynnt okkur að doktor Jón Ásgeir Sigurvinsson héraðsprestur, muni gegna starfi prests við Hallgrímskirkju næstu þrjá mánuði og er það góð ráðstöfun að okkar mati. Þá er þess að geta að hafin er fyrir tilstilli biskupsstofu og á vegum prófasts þarfagreining vegna fyrirhugaðrar auglýsingar á prestsstarfi við Hallgrímskirkju. Ég vil koma á framfæri þökkum til biskups og prófasts fyrir skjóta og skilvirka afgreiðslu á erindum Hallgrímskirkju vegna þeirra mannabreytinga sem hér eru á döfinni.    

En i dag er kveðjudagur til heiðurs fráfarandi sóknarpresti. Hér á eftir er öllum boðið í snittur og kaffi í Suðursal þar sem séra Irma Sjöfn Óskarsdóttir stjórnar dagskránni og Steinar Logi Helgason kórstjóri söngnum. Séra Sigurður Árni hefur gefið það út að hann ætli sér að læra meira og læra margt nýtt, fara lengra og breyta mörgu. Það er lofsvert viðhorf og við óskum honum heilsu og þreks til þess að láta draumana rætast. En fyrst er það útgáfa Sigurðarpostillu sem ég nefndi áðan. Um leið og sóknarnefnd þakkar þér samstarf og leiðsögn bið ég þig að koma hér, doktor Sigurður Árni, og taka við útgáfustyrk þér til handa frá Hallgrímssöfnuði.

Einar Karl Haraldsson, formaður sóknarnefndar Hallgrímskirkju. Myndina tók Hrefna Harðardóttir.