Greinasafn fyrir flokkinn: Mataruppskriftir

Fleiri mataruppskriftir er að finna á sigurdurarni.annall.is

Rifið, fjölkryddað lambakjöt

19. febrúar 2024 Sigurður Árni Þórðarson

Lambakjöt er dásamlegur matur. Mikilvægt er að standa með íslenskum landbúnaði og bændum og stuðla að sjálfbærni Íslendinga í matarmálum. Því þarf að halda lambakjöti að uppvaxandi kynslóð og þessi réttur hefur reynst mér vel til þess. Það þarf ofurlitla fyrirhyggju ef hægelda á lambakjöt en það er auðvitað mun betra – bragðlega og tilfinningalega. Best er að bera fram í tortillum en líka hægt að nota með hrísgrjónum og litríku salati. Svo er píta einn valkosturinn.

Fyrir 4-6

2 rauðar paprikur, skornar í fjórðunga og fræ hreinsuð frá (360-400 gr)
2 rauður chilli. Fræ og stilkar hreinsuð frá
1 heill hvítlaukur – þverskorinn
800 gr lambakjöt – bógur er ljómandi eða læri. Kjötið skorið í nokkur stykki. Sinar og fita hreinsuð frá
3 msk ólífuolía
salt and svartur pipar
3 msk tómatþykkni
2 msk malað kúmmín (cumin)
1¼ tsk malaður kanill
½ msk kóríanderfræ kramið (coriander seeds)
4 lárviðarlauf

1 appelsína – þ.e. safinn
500 ml kjúklingakraftur
1½ msk límónusafi
1½ msk (ca 5gr) grófsaxaður kóríander
1½ msk hlynsíróp
8-10 mjúkar tortillur – hitaðar fyrir notkun. Nota oft grill til snögghitunar. Svo er líka hægt að hita á plötu eða við vægan gashita.
2 vorlaukar, skornir. Mæli með að fín- og lang-skera í ca. 2 cm búta

Ofninn settur á grill-stillingu. Paprikur, chilli og hvítlaukshelmingarnir settir á plötu – mæli með að setja bökunarpappír undir. Baka í ca 12 mínútur og fylgjast með og snúa jafnvel þar til bökunareinkenni koma í ljós.

Setja stóra pönnu á eldavélina og steikingar-ólífuolíu á pönnuna og síðan kjötið. Salta vel og einnig pipra vel með svörtum pipar. Brúna kjötið í 8-10 mínútur.

Hægt er að langsteikja á lágum hita á eldavél en ég set yfirleitt kjötið frekar í ílát sem má vera í ofni. Stundum nota ég fallegan pottjárnspottinn (mér finnst gaman að sjá hann í ofninum J) eða í stórt steikingarfaat. Þá er tómatþykkninu, kúmmín, kanil, kóríanderfræi og lárviðarlaufi smellt yfir kjötið. Þá er bætt við kjúklingasoðinu, bökuðu paprikunum, chilli og hvítlauk (þ.e. mjúka kjarnann úr hvítlauknum en pappírs-hlutanum er hent). Svo má krydda í viðbót með salti og pipar.

Langsoðið á lágum hita í nokkrar klst. Tilbúið þegar auðvelt er að skilja kjötþræði úr stykkjum – sem sé rífa. Ég hef svona rétt oft í ofninum í 5-6 tíma á eitt hundrað gráðum. Þegar komið er að máltíð er lokið tekið af. Appelsínu, límónusafa, kóríanderlaufi og hlynsírópi bætt út í.

Notið tortillur en það er smekksatriði hvernig maturinn er framreiddur, hvort kjötið er tekið upp úr sósunni og rifið og soðið og maukið borið fram með. Notið salat, vorlauk eða annan fínskorinn lauk, fínskornar paprikur og salat. Sýrður rjómi eða majó er ljómandi – líka chilli-majó. Stundum set ég upphitaða hrísgrjónaafganga með. Þetta er glæsilegt næðifæði borið fram sem skyndibiti.

Verði ykkur að góðu og takk íslensk bændastétt.

Þökkum Drottni því að hann er góður og miskunn hans varir að eilífu.

Mataruppskriftir

Kalkúnn fyrir jól

24. desember 2023 Sigurður Árni Þórðarson

Við höfum notað þessa kalkúnauppskrift á okkar heimili í nær aldarfjórðung því matargerðin er prestsvæn og fjölskylduvæn. Elín fann uppskriftina árið 1986. Hafið hugann við eldamennskuna, en beikonvafningurinn – eða fléttan – gerir gott hráefni að dásamlegum kosti. Athugið að vegna langs steikingartíma þarf að byrja á matreiðslunni snemma á aðfangadegi. Það er yndislegt að finna hvernig lyktin í húsinu læðir tilhlökkun í sálina og undirbýr jólin.

Uppskrift fyrir 8.

4–5 kg kalkúnn
Salt og pipar
80 g smjör, mjúkt
Börkur af 1 sítrónu (valkvætt en mjög mælt með)
3–4 pakkar beikon (klæðning)

Fylling

250 g beikon, fínt skorið
3 hnefafylli ferskir sveppir, smátt saxaðir
2 stilkar sellerí, smátt saxaðir
1 laukur, saxaður
8 hvítlauksrif pressuð ( ca. 1 heill hvítlaukur)
2 msk estragon, (ferskt ef til er og þá saxað)
200 g rjómaostur
1–2 msk dijon-sinnep (dýpkar bragð)
5 sneiðar brauð, skorpa fjarlægð
½–1 tsk salt
svartur pipar
2–3 msk rjómi eða soð (ef þarf)

Fyllingin gerð

Steikið beikonið hægt þar til það er farið að brúnast.
Bætið lauk og sellerí út í, steikið þar til mjúkt.
Bætið sveppum út í og leyfið megninu af vökvanum að sjóða/gufa upp.
Setjið út í hvítlauk, helming estragons, sinnep, salt og pipar.
Takið af hitanum, hrærið rjómaosti saman við.
Rífið brauðið saman við.
Smakkið til og bætið restinni af estragon í lokin.

Fyllingin á að vera rök en ekki fljótandi.

Undirbúningur kalkúns

Kryddið fuglinn að innan með salti og pipar.
Nuddið smjöri og sítrónuberki undir skinnið (ef hægt er).
Setjið fyllinguna í fuglinn — ekki troða of þétt.
Lokið opi með beikoni.
Klæðið bringu, legg og vængi ríkulega með beikoni. Fléttið ef hægt er því fuglinn verður fagur – bæði í steikingu og á borði!

Steiking

Hitið ofn í 200°C.
Setjið kalkúninn inn, lækkið í 170°C eftir 10–15 mín. Óhætt er að treysta upplýsingum um að steikingartími sé 50 mínútur á hvert kíló. En fyrir mælingarfókið er ráðleggingin að steikja þar til kjarnhiti næst: Bringa: 68–70°C Læri: 72–75°C
Hyljið með álpappír ef beikonið dökknar of snemma.
Látið steikina hvíla í 25–30 mínútur áður en skorið er.

Waldorfsalat

Waldorfsalat er nauðsyn! Epli, sellerí, græn vínber, sýrður rjómi og ofurlýtið af majones. Sætt sinnep má líka útí. Ef valhnetur falla ekki í kramið er hægt að nota rifnar möndlur í staðinn.

Kartöflubátar

Ljómandi að baka kartöflubáta sem meðlæti. Þeim er raðað með hýðið niður í eldfast ósmurt mót. Saltað yfir og hægt að krydda með því kryddi sem kokknum hugnast. Haft í ofninum síðustu 40-50 mínúturnar sem fuglinn er að steikjast.

Rifsberjahlaup tilheyrir réttinum og árstíðinni.

Sósan

Kalkúnninn er tekinn úr ofninum og settur á heitt fat. Vökvanum úr steikingunni er hellt í pott gegnum sikti. Fitu fleytt ofan af. Skafa má bragðgjafana úr steikarfatinu/plötunni og nota í sósuna. Bragðbætt með pipar og estragoni og síðan soðið með rjóma. Lögg af rauðvíni bætir líka. Á jólunum er um að gera að nota þeyttan rjóma og setja hann neðst í sósuskálina og hella sósunni yfir.

Friður á jörðu ríki og blessun meðal manna.

Ef tími er til er bæði fagurt og hagnýtt að flétta beikonið á fuglinn. Þá sígur það ekki niður og hylur betur fuglinn og hindrar ofþurrk. Í friði aðfangadagsins 2023 leit fléttan fyrir steikingu svona út.

Mataruppskriftir

Lambaskankar

2. desember 2023 Sigurður Árni Þórðarson

Lambakjöt er stundum á borðum í mínum bæ. En skankar eru almennt vannýtt hráefni og hér er góð og auðveld uppskrift. Þetta er matarmikill réttur fyrir kalda vetrardaga og á að vera stórskorinn! Skanka má alltaf fá í Melabúðinni.

Hráefni

1-2 kíló skankar eða magurt súpukjöt

4-5 eða fleiri hvítlauksrif stungin í kjötið

salt og pipar eftir smekk

2 eggaldin

3 paprikur, í mismunandi litum

vorlaukur

rauðlaukur

púrrulaukur

3-4 stilkar sellerí

1 fennikel

allt saxað mjög gróft / 3-5 cm bitar – alls ekki í smábita

Tómatsósa:

1-2 fínhakkaður laukur – steiktur í ólífuolíu

2 dósir niðursoðnir tómatar

hunangssletta

2 lárviðarlauf

Tímían

1/2 dós ansjósur

2 hvítlauksrif

1 bolli rauðvín

salt og pipar

látið malla

Saxaða grænmetið fer á botn á stóru olíusmurðu ofnfati (lokanlegu). Tómatsósan fer síðan yfir og kjötið þar yfir. Lokið á og fatið síðan sett í ofninn. Bakað fyrst í 15 mínútur við 250 gráður en hitinn síðan lækkaður í 200 gráður og bakað áfram í 1-1 1/2 tíma.

Borið fram með kúskús eða byggi.

Borðbæn: Þökkum Drottni því að hann er góður / og miskunn hans varir að eilífu. Amen

Mataruppskriftir

Steiktur þorskur með kremuðu byggi og rjóma-hvítvínssósu

2. ágúst 2023 Sigurður Árni Þórðarson

Nýr þorskhnakki er dásamlegur matur. Kremað bygg og beurre blanc-sósa passa vel við. Uppskriftin er miðuð við fjóra. Kolefnissporið er líka lágt með því að nota sem mest innlent hráefni.

Þorskur

800 g þorskhnakki

10 ml steikingarolía

30 g smjör

Krydd og salt eftir smekk

Skerið þorskhnakkann í hæfilega bita. Steikarolía er sett á pönnu. Þegar pannan er orðinn funheit eru þorskstykkin sett á pönnuna og steikt. Þegar önnur hliðin er orðin vel brúnuð er fiskinum snúið við. Þá er smjörinu bætt á pönnuna og lokið við að elda fiskinn. Steikingin ætti að taka um fimm mínútur.

Kremað bygg

200 gr perlubygg (gerið svo vel að nota bygg frá Vallanesi. Það er dásamlegt. Meðfylgjandi mynd tók ég á akrinum í Vallanesi)

400 ml vatn

150 ml rjómi

50 gr parmesan

50 gr graslaukur

50 gr skalotlaukur

Krydd og salt skv. smekk.

Byggið er soðið í 20 mínútur. Meðan byggið er soðið er graslaukur og skalottlaukur fínt saxaður. Rjómanum er síðan hellt í byggið og eldað þar til það byrjar að kremast. Þá er parmesanosti, graslauk og skalottlauk blandað saman við og smakkað til með salti og pipar.

Beurre blanc-sósan

200 ml hvítvín

200 ml rjómi

200 gr smjör (skorið í kubba)

30 gr capers

Hvítvínið er soðið niður þar til lítið er eftir í pottinum. Rjóminn er þá settur í pottinn og saman við hvítvínsleifarnar. Þegar rjóminn byrjar að sjóða er smjörinu hrært saman. Einn og einn smjörkubbur út í einu og hræra sem næst stanslaust. Bætið capers við í lokin og smakkið síðan sósuna til með salti.

Blómkálstoppar

1 stk blómkálshaus

20 ml olía

niðurrifinn parmesan

10 g salt

Skera blómin af stofni blómkálsins og gufusjóða í tíu mínútur. Hita ofninn í 180°C. Eftir gufusuðuna eru blómkálið sett í eldfast mót. Olía, salt, parmesan og uppáhaldsgrænmetiskrydd sett á blómkálið og bakað inni í ofni í um það bil 10 mínútur á 180°C hita.

Þessi réttur er afar bragðgóður en ekki litríkur. Ég mæli með að poppa með litum. Á sumrin þegar við ræktum bergfléttur og fjólur skreytum við salöt og mat með þeim. Á veturna er litríkt paprikusalat tækt, fallegt salatblað eða blöð eða eitthvað annað sem gleður auga og rímar við matinn. Svo eru litríkir diskar alltaf ævintýralegir.

Uppskriftin upprunalega í mbl og frá Úlfari Erni Úlfarssyni en ég lagaði hana skv. eigin smekk. Myndina af bygginu tók ég í Vallanesi á byggakri Vallanesbænda og fjólurnar eru heimaræktaðar – og til átu.

Þökkum Drottni því að hann er góður og miskunn hans varir að eilífu.

Mataruppskriftir

Lax og sprengdar/marðar kartöflur

23. júní 2023 Sigurður Árni Þórðarson

Þessa dásamlegu laxuppskrift fann kona mín í færeysku heimilistímariti – Búumvel þeirra Færeyinga. Mér þótti skemmtilegt að lesa uppskriftina og meðlætið er knúst epli. Það eru ekki trjáepli heldur jarðepli sem eru notuð. Karföflurnar eru marðar lítillega þegar búið er að forsjóða þær.

Byrjið á kartöflusuðunni. Sjóðið í 10-15 mínútur allt eftir stærð kartaflanna . Kveikið á ofninum og stillið á 175°C. Vindið ykkur síðan í maukgerðina. Ég viðurkenni að ég íslenskaði uppskriftina lítillega að eigin geðþótta og kryddunarsmekk.

Fyrir fjóra

4 laxaflök eða 800 gr – helst nýr villtur lax

2 skalottulaukar

1 púrrulaukur

4 vorlaukar

3 hvítlauksrif

½-1 fennikel

300 gr rjómaostur

1 dl mjólk – eða matreiðslurjómi

1 msk sítrónusafi

1 dillbúnt

1 tsk salt

½ tsk nýmalaður pipar

2 tsk capers

Hreinsið fiskinn, roðflettið og skerið íhæfileg stykki. Saxið púrrulauk, skalottulauk og vorlauk þokkalega fínt og hvítlauk fínt. Fennel skorið örþunnt. Steikja síðan allt hið skorna í olíu á pönnu í þrjár til fjórar mínútur. Færið síðan yfir á olíuborið og hitaþolið fat. Laxstykkjunum er komið fyrir ofan á lauk-fennel-maukinu. Sítrónusafinn fer yfir laxinn og síðan er saltað og piprað eða kryddað með uppáhalds laxkryddi kokksins. Saxið svo dillið. Hellið mjólkinni/rjómanum í matvinnsluvél og setjið rjómaostinn líka í matvinnsluvélina. Setjið síðan megnið af dillinu út í en það sem eftir er af dillinu verður notað sem skreyting þegar maturinn verður borinn fram. Blandið saman og smyrjið síðan rjómaostblöndunni yfir fiskinn. Fatið er síðan sett í ofninn og steikt í ca. 15 mínútur. Skoðið þykkasta stykkið til að fylgjast með steikingunni og steikið hvorki of lítið né of mikið.

Marðar kartöflur

800 gr – 1 kg karföflur– helst litlar

100 gr smjör

möndlukurl eftir smekk

2 hvítlauksrif

100 gr smjör brætt á pönnu og tvö marin hvítlaukslauf sett út í. Þegar búið er að forsjóða kartöflurnar eru þær færðar í smurt ofnþolið fat og lítillega marðar. Þá saltaðar og kryddaðar ofurlítið og síðan er hvítlaukssmjörinu hellt yfir og möndlukurli líka. Þá er fatið með krömdu eplunum – kartöflunum – sett inn í ofninn síðustu tíu mínúturnar þegar laxinn er að steikjast. Svo eru lax og kartöflur sett á disk og dilli og capers dreift yfir fiskinn.

Bæn: Þökkum Drottni því hann er góður og miskunn hans varir að eilífu.

Verði ykkur að góðu – og lof sé Færeyingum.