Greinasafn fyrir flokkinn: Greinar og pistlar

113 pistlar SÁÞ eru inn á tru.is og aðgengilegt á slóðinni trú.is.

Greinar og pistlar

Friðurinn í Monte

Karl I var síðasti keisari Austurríkis og konungur Ungverjalands. Karl var maður friðarins í heimi ófriðar. Þegar heimsstyrjöldin fyrri braust út reyndi hann án árangurs að binda endi á blóðbaðið. Keisaradæmið hrundi og fjölskylda Karls var svipt völdum og eignum. Karl var sendur í útlegð árið 1921 og eiginkona hans, keisaraynjan Zita, fluttu þá til Funchal á Madeira. Þar dvaldi Karl fársjúkur síðustu mánuði lífsins. Hann dó 1. apríl 1922, aðeins 34 ára gamall. Í kirkjunni í Monte í Funchal er grafhýsi hans enn varðveitt.

Það er tilkomumikið að fara með kláfferjunni frá hafnarsvæðinu í Funcahl, liðlega þriggja kílómetra leið upp í hæðirnar í Monte. Þegar út er komið blasir við Frúarkirkjan á fjallinu. Hvít og látlaus kirkja sem brosir í grænni hlíð Funchal. Útsýnið er stórkostlegt þar efra og undarlegt að hugsa um líf fólksins sem hefur búið hér, átt sér drauma, sorgir, gleði  og líf.

Fjallsbyggðin í Monte hófst á 19. öld þegar ríkir Evrópumenn reistu hallir þar efra, yfir 500 metra hæð yfir sjávarmáli. Montehöllin er eitt þessara húsa sem á sér mikla sögu, var um tíma hótel og komst svo í eigu fólks sem vildi varðveita gróðurvin fyrri eigenda. Rétt neðan við fjallskirkjuna er glæsilegur grasagarður, Monte Palace Tropical Garden. Þar er gróðurparadís með lækjum og fossum, skemmtilegum mósaíkskiltum portúgalskrar sögu, japönskum brúm og áhugaverðum listaverkum. Mér þótti merkilegt að koma í þessa vin fegurðar, sögu og ríkulegs samhengis á allra heilagra messu. Lífið sækir fram. Friðurinn í Monte er nærandi og Madeira er heillandi. 

Greinar og pistlar

Slaufurnar mínar

Það er munur á handhnýttu slaufunum og drengjaslaufunum, sem er smellt á kraga með smellu eða teygju. Slaufumenn veraldar hafa oftast fyrir því að læra að binda slaufunnar. Smátt og smátt verður fléttuhandverkið að vana og hægt að binda blindandi og óháð aðstæðum. Oft eru þeir vönu kallaðir til í neyðartilvikum, t.d. við hjónavígslur! Tilefnum fyrir slaufunotkun hefur fækkað síðari árin en alltaf er nú spennandi að standa við rekkann og velja slaufu fyrir tilefnið. Hver slaufa á sér samhengi, oft gefanda sem ég hugsa til og þakka, oft tengingar við einhverja mikilvæga viðburði sem ég minnist. Slaufurnar mínar eru því tilfinningabúnt og minna mig á svo margt frá liðinni ævi.  Það væri skemmtilegt verkefni að skrifa örsögu hverrar slaufu. Það gæti orðið litrík dramaflétta. Hugmynd að örsögusafni, smásagnasafni, ævisögu eða bara bullbókverki? Svo hanga þessar hvíslandi söguverur, n.k. minnisfléttur, á diskarekka ömmu og afa. Mér þykir gott að hugsa til þeirra líka, hugsa um uppvöxt pabba undir þessum rekka í litlu koti á Grímsstaðaholti og leyfa minningum um fólk og áhrif þess líða um hugann.  Litlu, ljósu smelluslaufurnar efst í rekkanum eru frá bernsku minni. Það eru nú aldeilis tilfinningar í þeim og þykk saga. Morgunsólin skín fallega inn ganginn og kyssir slaufurnar blíðlega. Þær eru til í gleði dagsins, talandi fortíð og til í ný ævintýri. 

Greinar og pistlar

Hallgrímssöfnuður 85 ára

Hallgrímssöfnuður á afmæli og er 85 ára. Árið 1940 ákvað Alþingi að stofna þrjár nýjar sóknir í Reykjavík og þar á meðal var Hallgrímssókn. Fyrstu árin var helgihald í Austurbæjarskóla. Bygging Hallgrímskirkju hófst árið 1945 og þremur árum síðar var kjallari kórsins vígður sem kirkjusalur. Þar var messað þar til nýr kirkjusalur var tekinn í notkun í suðurálmu turnsins árið 1974. Kirkjan var síðan vígð 26. október 1986, daginn fyrir 312. ártíð Hallgríms Péturssonar, sama ár og Reykjavík hélt upp á 200 ára afmæli sitt. 

Hallgrímskirkja er hverfiskirkja og þjóðarhelgidómur. Hún er komin á ofurskrár heimshúsa – topp tíu, topp fimmtíu og topp hundrað. Hún er á ofurlistum um mikilvæga ferðamannastaði, hrífandi kirkjur og mikil steinsteypumannvirki. Hún er líka á lista the Guardian sem eitt af tíu mikilvægustu tilbeiðsluhúsum heims. Fólk nær sambandi hvort sem það leitar sjálfs sín, friðar, vonar eða Guðs. Söfnuðurinn er á virðulegum aldri en Guð er ekki bundinn af skorðum ára og tíma – Guð er lind lífs, tilgangs, friðar, samfélags, vonar og trúar. 

Mynd sáþ af kirkjunni sem myndfleti á vetrarhátíð. 

Greinar og pistlar

Hróp mitt er þögult

Hvernig er þögult hróp? Óp heyrist ekki frá mynd norska málarans Edvard Munch. En samt hríslast angist hrópandans inn í mann við málverkið í Munchsafninu í Osló. Hesturinn og konurnar æpa hljóðlaust í Guernica-mynd Picasso. Phan Thi Kim Phuc, nakta napalm-stúlkan æpti á hlaupum frá sprengingum Ameríkana í Víetnam. Óp hennar heyrðist aldrei í árásargnýnum en berst okkur þó enn áratugum síðar. Ópið í sálmabók Gamla testamentisins hríslaðist í Jesú Kristi þegar hann stundi: „Guð minn, Guð minn, hví hefur þú yfirgefið. mig?“ Það er frumópið.

Þetta rifjaðist upp í messunni í morgun. Kór Hallgrímskirkju söng eftir prédikun hinn magnaða sálm Sigurðar Pálssonar um hið þögla hróp (nr. 540 í sálmabók þjóðkirkjunnar). Lagið samdi Ragnheiður Gröndal.

Hróp mitt er þögult,

þú heyrir það samt,

þögnin hún ómar

í þér, í þér,

ómar eins og vatnið,

streymandi vatnið.

 

Þrá mín er þögul,

þú heyrir hana samt,

þráin hún ómar

í þér, í þér,

ómar eins og vatnið,

svalandi vatnið.

 

Bæn mín er þögul,

þú heyrir hana samt,

bænin hún ómar

í þér, í þér,

ómar eins og vatnið,

lifandi vatnið.

Við Ísak, sonur minn, gengum heim frá messu. Í sólskininu sagði ég honum frá skáldinu. Svo fórum við göngustíginn yfir Vatnsmýrina. Vatnið rann hljóðlaust í farvegum mýrinnar og hornsílin syntu í hljóðlausum straumnum. „Í þér, í þér, / ómar eins og vatnið, /lifandi vatnið.“

28. september 2025. Myndirnar tók ég á símann í Vatnsmýrinni á leið frá messu.

Greinar og pistlar

Veistu ekki hver pabbi minn er?

Ég var einu sinni á næturvakt á tjaldsvæði þjóðgarðsins Þingvöllum. Hlutverk okkar starfsfólks var að tryggja næði og næturfrið. Í mörgum tjöldum voru ólæti þessa nótt og þurfti að hafa afskipti af mörgum gleðipinnum. Í flestum tilvikum var hægt að ræða málin og féll á ásættanlegur friður nema í einni tjaldþyrpingunni. Þar var vinahópur og forsprakkinn varð pirraður þegar kyrrðar var óskað. Honum var bent á að flestir tjaldbúar á svæðinu vildu sofa en hann espaðist bara. Hann kom ógnandi að mér og spurði hranalega með reiðiglampa í augum: „Veistu ekki hver ég er?” Þegar ég féll ekki flatur fyrir mikilfengleika tjaldbúans espaðist hann og hreytti út úr sér: „Veistu ekki hver pabbi minn er?” Lætin héldu áfram og ekki kyrrði í öllum tjöldum fyrr en undir morgun. Eitt af morgunverkum mínum var að hringja í pabbann þjóðþekkta. Hann brást vel við, kom austur og fór með sinn pilt. Sá var lúpulegur í morgunsólinni.

Þegar óróaseggurinn var fluttur suður sat ungur pabbi úti fyrir tjaldi sínu. Börn hans höfðu verið hrædd um nóttina og ég bað hann afsökunar á ónæðinu. Hann svaraði: „Hafðu engar áhyggjur. Þið hafið gert allt sem hægt var að gera. Þetta eru bara unglingar sem þurfa að reka sig á. Við höfum öll orðið að hlaupa af okkur hornin. Við bara sofum út í stað þess að fara á fætur kl. 7.”

Þessi pabbi varð þjóðþekktur líka. Ég minnist alltaf þeirra tveggja, ógnandi óróaseggsins og pabbans unga, þegar ég sé hann í sjónvarpinu. Siðferði er vissulega háð uppeldi en frægir pabbar auka hvorki réttindi fólks né minnka ábyrgð þess. Okkar er ábyrgðin en ekki pabba eða mömmu.