Prédikanir

Menn lyginnar

GosiFyrir nokkrum árum var upplýsingafulltrúa íslensks fyrirtækis sagt upp rétt áður en það var gjaldþrota. Af hverju? Vegna þess að hann vildi ekki ljúga um hag fyrirtækisins og því varð hann að taka pokann sinn. Manninum var sagt upp vegna þess að hann vildi segja satt! Hann var enginn Gosi.

Lygin laumast

Í dag er komið að lyginni! Lyginni í samfélaginu, pólitíkinni, einkalífi og einnig trú. Alla liðna viku hefur presturinn hugsað um lygina! Á sama tíma hef ég heyrt margar sögur og sumar þeirra eru aðeins hálfur sannleikur. Ég hef talað um lygina við syni mína og puðað við að innræta þeim hvað er rétt og hvað rangt eins og við foreldrar reynum að gera. Á föstudaginn heyrði ég í búningsklefa sundlaugar sögu sem var 80% lygi. Ég þekki málavexti sögunnar og gat upplýst áhyggjufullan sögumann um að málið væri með allt öðru móti en hann hélt. En af hverju tala um lygina í kirkjunni? Jú, vegna þess að íhugunarefni texta dagsins beinir sjónum að falsspámönnum – og þeir eru menn lyginnar – Gosar. Lygin er alls staðar, hún laumar sér í samtöl og samskipti, spinnur vefi sína og flækir fólki, stofnunum og heilu þjóðunum í fjötra. Viljum við það?

Furstinn

Ég hef oft furðað mig á klókindum fólks, hversu útsjónarsamt það er við að pota sér áfram, sjá atburði fyrir, flétta leikfléttur, gogga sig áfram og ná sínu fram með undirferli. Lygin er systir undirferlisins og blandar sér alltaf í laumugang lævísinnar og valdabaráttunnar. Machiavelli ráðlagði mönnum í því slæga riti Furstanum að beita aldrei valdi ef hægt væri að ná sama markmiði með svikum. Hann taldi að menn væru eigingjarnir, fégráðugir og grimmir. Mörg eru sammála og temja sér slægð og undirferli til að reyna að tryggja eigin hag og stöðu. Mörg telja það stjórnkænsku að segja aðeins hálfsannleik ef allur sannleikurinn er óþægilegur. Dæmin eru mörg úr gamalli og nýrri pólítík. Ef þörf er á þá beri að ljúga og hægt að réttlæta lygina með því að tilgangurinn helgi meðalið. Og ef tilgangurinn er einstaklingnum þarfur og hagkvæmur er hægt að nota margt og marga sem tæki í þágu markmiðsins. Það er þessi skelfilega mannsýn, þjóðfélagssýn og gervisiðfræði, sem hefur komið einstaklingum, hópum og þjóðum í mikil vandkvæði, magnað spillingu og valdið óréttlæti, hryllingi og stríðum.

Við höfum síðustu áratugi eiginlega lifað Machiavellískan tíma en ættum að læra að bregðast við eigingjörnu fólki og gera upp við lygina. Grunnreglur, megindyggðir, eru nauðsyn heilbrigðs samfélags. Gott og farsælt mannlíf verður ekki byggt á lygi. Við eigum að láta af hálfsannleika, berjast gegn slægum mönnum og loddurum. Og við ættum að gjalda varhug við öllum sölumönnum glansveraldar, hvort sem þeir ætla að selja okkur vöru, pólitíska stefnu eða trú.

Tilraun um sannleikann

Heimsbyggðin hefur síðustu hundrað ár lifað einkennilegan tíma tilraunar með að teygja sannleika. Gerðar hafa verið hryllilegar tilraunir með eðli mannsins, eðli stjórnmála, eðli hins sanna, góða, fagra og gagnlega. Styrjaldir síðustu aldar voru hluti gjaldsins sem greiða varð fyrir mistök og rangan mannskilning. Ein síðasta tilraunin hefur varðað eðli hins sanna. Post-modernísk afstaða, sem litað hefur margt í menningu vesturlanda síðustu ár, hefur kennt að sannleikurinn væri brotkenndur og afstæður. Ekki væri til neitt sem væri algilt og því væru forsendur skilnings og lífs fremur að leita í einstaklingum og upplifunum þeirra en því sem væri handan tímans og sammannlegt. Þessi afstaða hefur síðan komið fram í neysluhyggju og sjálfshyggju, hve fólk er upptekið af eigin þörfum, upplifunum og algildi eigin langana. Í þessari brotkenndu afstöðu til veraldar, sjálfs og sannleika hefur orðið hliðrun í veruleikaafstöðu fólks miðað við það sem áður var kennt. Það eitt hefur orðið mikilvægt sem “mér” þóknast. Sannleikurinn, dyggðir og gildi hafa því mátt liggja í þagnargildi og verið hunsuð. Þetta má greina í þöggun í pólitík, í menningarmálum og bisniss.

Sannleikans megin

Carlo Collodi bjó til barnasöguna um Gosa. Nefið á honum lengdist þegar hann sagði ósatt. Börnin skilja vel að menn ummyndast þegar logið er. Þegar lygin kemst inn ummyndar hún menn. Erum við gjörn til lygi? Tökum við þátt í henni, vafasömum söguburði, slefum við með í rökkursögum, sem ekki þola ljós sannleikans? Ertu Gosi?

Í upphafi var orðið og orðið var hjá Guði, segir í fyrsta versi Jóhannesarguðspjalls. Þetta er jafnan lesið á jólum í kirkjum landsins, boðskapurinn um birtuna og lífið sem kemur inn í heiminn og til góðs. Þar segir ekki að lygin hafi verið hjá Guði, heldur orðið. Og orð Guðs er samkvæmt hugsun Biblíunnar lind, uppspretta, allrar ræðu heims, allra orða manna. En það er okkar að nota þessa lind lífsins til góðs og bera ávexti í lífinu. Orð Guðs vökvar líf heimsins, leggur visku í brjóst manna og orð elskunnar á varir. Í trú kristins manns er fólgið að reyna að nema hið guðlega í veröldinni og iðka sannleika í orði og verki. Hvernig vill Guð að við tölum? Hvernig vill Guð að við ræðum um náunga okkar og við hegðum okkur í veröldinni?

Hið jákvæða og rétta

Það er lærdómsríkt að skoða hvernig Jesús brást við fólki og lífsmálum. Hann faldi aldrei sannleikann, dró aldrei undan og sagði satt. Því var hann elskaður af þeim sem þekktu hann sem sannleikurinn sjálfur. Í samskiptum við fólk hafði Jesús alltaf gagnsemi fólks í huga, fegurð þess, frelsi og reisn. Erindi Jesú var ekki að banna heldur opna. Erindi Jesú var ekki að benda á hið neikvæða, heldur beindi hann alltaf sjónum að hinu mikilvæga, því sem er forsenda, ástæða, samhengi og markmið lífsins og Guðs. Og Jesús minnir á að sum þeirra sem þykjast vera hans vinir, boðberar og málsvarar eru svikarar. Spyrjið um gæði og árangur er ráð Jesú.

Verslunin Silli og Valdi notaði slagorðið úr fjallræðunni og texta dagsins: Af ávöxtunum skuluð þér þekkja þá. Og Jesús var ekki að tala um epli, appelsínur, krækiber og bláber – heldur um tengslin við Guð, ástina til Guðs, kærleika til manna og trúmennsku til gilda. Þar greinir á milli þeirra sem segja satt og lygaranna. Falsspámenn eru öll þau sem smækka sannleikann og brengla veröldina. Og þegar dýpst er skoðað búa falsspámenn í okkur öllum.

Traust krefst sannleika

Hvernig líður þér með þeim sem segja satt? Líður þér ekki betur, ertu ekki öruggari og heilli þegar þú ert innan um fólk sem þú þekkir að segir satt? Skapast ekki traust þegar þú veist að allt er heilt og þú ert ekki leiksoppur eða fólk reynir að nota þig? Getur traust lifað þar sem lygin dafnar? Nei, aðeins þar sem sannleikurinn ríkir, heilindin. Gosa nei takk. Af ávöxtunum skuluð þér þekkja þá – þekkja mig og þig.

Amen

Neskirkja 10. ágúst, 2014

Textaröð: A

Lexía: Jer 23.16-18, 20-21


Svo segir Drottinn hersveitanna:
 Hlustið ekki á orð spámannanna.
 Þeir flytja yður boðskap
en þeir blekkja yður,
 þeir flytja uppspunnar sýnir
og ekki af vörum Drottins.
 Þeir segja sífellt við þá sem fyrirlíta orð Drottins: 
„Þér hljótið heill.“ 
Og við hvern sem fylgir þverúð eigin hugar segja þeir: 
„Engin ógæfa kemur yfir yður.“ 
En hver hefur staðið í ráði Drottins, 
séð hann og heyrt orð hans? 
Hver hefur hlýtt á orð hans og boðað það?

Reiði Drottins slotar ekki
 fyrr en hann hefur framkvæmt og fullkomnað
 fyrirætlanir hjarta síns.
 Síðar meir munuð þér skilja það.
 Ég sendi ekki þessa spámenn,
 samt hlaupa þeir,
 ég talaði ekki til þeirra,
 samt spá þeir.

Pistill: Róm 8.12-17

Þannig erum við, systkin,
í skuld, ekki við eigin hyggju
 að við skyldum lúta henni því að ef þið gerið það munuð þið deyja. En ef þið látið anda Guðs deyða gjörðir sjálfshyggjunnar
 munuð þið lifa. Allir sem leiðast af anda Guðs eru Guðs börn. Þið hafið ekki fengið anda sem hneppir í þrældóm og leiðir aftur til hræðslu. Þið hafið fengið þann anda sem gerir mann að barni Guðs. Í þeim anda áköllum við: „Abba, faðir.“ Sjálfur andinn vitnar með anda okkar að við erum Guðs börn. En ef við erum börn erum við líka erfingjar og það erfingjar Guðs en samarfar Krists því að við líðum með honum til þess að við verðum einnig vegsamleg með honum.

Guðspjall: Matt 7.15-23

Varist falsspámenn. Þeir koma til yðar í sauðaklæðum en innra eru þeir gráðugir vargar. Af ávöxtum þeirra skuluð þér þekkja þá. Hvort lesa menn vínber af þyrnum eða fíkjur af þistlum? Þannig ber sérhvert gott tré góða ávöxtu en slæmt tré vonda. Gott tré getur ekki borið vonda ávöxtu, ekki heldur slæmt tré góða ávöxtu. Hvert það tré, sem ber ekki góðan ávöxt, verður upp höggvið og því í eld kastað. Af ávöxtum þeirra skuluð þér því þekkja þá.

Ekki mun hver sá sem segir við mig: Drottinn, Drottinn, ganga inn í himnaríki heldur sá einn er gerir vilja föður míns sem er á himnum.

Margir munu segja við mig á þeim degi: Drottinn, Drottinn, höfum vér ekki í þínu nafni flutt orð Guðs, rekið út illa anda og gert mörg kraftaverk? Þá mun ég votta þetta: Aldrei þekkti ég yður. Farið frá mér, illgjörðamenn.

Prédikanir

Tekex og ansjósur

Í vetur barst fjölskyldu minni beiðni um húsaskipti. Hjón á norður-Spáni vildu gjarnan fá húsið okkar lánað í júlí og bílinn okkar líka. Það hefur verið meginregla okkar að fara ekki utan sumarmánuðina – vegna dásemdar hins íslenska sumars. En húsið, sem okkur stóð til boða ytra, var svo stórkostlegt og Cantabriu-svæðið það áhugavert að við slógum til og skiptumst á húsum og bílum. Íbúðarhúsið og Norður Spánn voru umfram allar okkar vonir. Þessi hluti Spánar er grænn og menningin á svæðinu er gömul, þykk og hrífandi. Aðbúnaður okkar var dásamlegur og við nutum sólar, birtu og blessunar. Við lifðum að hætti innfæddra og fórum oft út að borða. Fjölbreytilegt sjávarfang, kjöt og maturinn á norður Spáni hugnaðist okkur sælkerunum.

Einn daginn fórum við á veitingastað frægasta hótels Santanderborgar, sem hefur löngum hefur verið sumardvalarsvæði spænsku konungsfjölskyldunnar. Hótelið heitir Hótel Real og það merkir konungshótel. Og það er eiginlega hótel Borg þeirra í Santander, virðulegt og fínt. Svo er það einnig kennileiti í borginni, sést langt að og ber við himin eins og Hallgrímskirkja. Drengjunum mínum þótti hótelið minna á Titanic – með gömlum yfirstéttarstíll. Við höfðum lesið í veitingahúsayfirliti að matreiðslan væri góð og vissum ekki betur en matargerðin væri nútímaleg. Svo renndum við yfir matseðlana og pöntuðum. Meðan við biðum nutum við útsýnis yfir Santanderflóa, sem hefur verið mikilvæg skipahöfn allt frá tíð Rómverja. Og enn eru skip á ferð, stór og smá, seglskip og risafraktarar.

Svo kom fyrsti réttur og við undruðumst. Allir við borðið fengu tekex og smjör. Hvorki fyrr né síðar hef ég fengið tekex í forrétt í kvöldmat. Tekex fær maður helst í Englandi og þá fremur í morgunmat. Við smurðum hlýðin okkar kex og bárum að munni. Venjulegt tekexbragð og smjörið var venjulegt einnig og án nokkurrar bagðkúnstar. Jæja, mig fór að gruna að máltíðin gæti orðið með öðru móti en ég hafði ímyndað mér. Svo kom næsti réttur. Virðulegur þjónninn -uppáklæddur og hefði sómt sér vel í öllum betri hótelum heimsins – stikaði inn í salinn með disk á lofti. „Hvað kemur nú?“ spurði ég sjálfan mig. Undrunarhljóð hljómuðu frá okkur borðfélögum, sumir brostu og aðrir hlógu. Á fallegum diskinum, sem var lagður fyrir framan mig, var grá sardínudós á saltbing. Nakin sardínudós, enginn miði límdur á hana, sem upplýsti nokkuð um innihaldið. En ljóst var að lokið var laust og hægt að kippa því af dósinni. Og ég lyfti því og allir biðu spenntir eftir innihaldinu. Þar voru ekki sardínur í olíu eins og við þekkjum heldur ein flökuð og maríneruð ansjósa, sem synti í ólífuolíu. Þetta var mjög fyndið, borðfélagarnir hlógu og ég var hissa en naut matarins. Svo hélt máltíðin áfram, við vissum að þetta yrði furðumatur og ákváðum að njóta og upplifa. Og furðumatur var þetta, retróveisla og ártalið hefði allt eins getað verið 1935.

Hvað gerir gott?

Matarstíllinn var óvæntur og matargerð tengd öðrum tíma. Því varð þetta sérstæð reynsla. Í stað þess að fara í miðaldaveislu eins og í Skálholti, Tallin eða í Noregi, lentum við óvænt í tímatengdri máltíð, sem var allt öðru vísi en við áttum von á, eiginlega millistríðsáramatur. Það var sérstætt, eftirminnilegt og öðru vísi og varð mér til íhugunar og hefur haldið áfram að vekja mér þanka. Hvað er nútímamatur, hvað er gamaldags, hvað úreldist og hvað er skapandi? Af hverju nærist þú svo þú opnir, undrist, breytist og eflist? Hvað gerir þér gott?

Og dýpsta spurningin er: Hvað gefur líf og er til lífs?

Till lífs fyrir alla

Þá erum við komin að íhugun dagsins í guðspjallinu. Hópur af fólki samankominn og matarþurfi. Svo var borin fram máltíð sem varð eftirminnileg.

Íhugunarefni biblíunnar eru fremur um hvað viðburður merki fremur en um hvernig hlutir gerist eða hvaða aðferð sé notuð. Hvernig hægt var að metta mannfjölda er ekki það sem texti dagsins fjallar um heldur hvað máltíðin merkti. Hér er það sem endranær í biblíunni að hug er beint að merkingu fremur en aðferð, inntaki fremur en hinu ytra.

Brauð var brotið og Jesús notaði tækifærið til að minna nærstadda á hver gæfi brauð, hvaðan það kæmi og hvað það merkti. Í palestínsku samhengi var hveitiræktin mál lífsins og brauð tákn um lífsgæði. Þegar kornuppsprettan brást var vá fyrir dyrum og allir sultu. En þegar kornakrar náðu þroska var víst að allir myndu njóta næringar og lífið lifði. Því var gestrisni svo mikils metin, samfélagssamtaðan svo mikilvæg. Jesús reisti sér ekki minnisvarða af grjóti eða með hernaðarsigrum, heldur vildi að fólkið hans nyti matar – og gæfi öðrum með sér. Því eru ölturu í kirkjum og þau minna á að allir þarfnast næringar, ekki aðeins andlegrar heldur líkamlegrar einnig, venjulegrar fæðu, t.d. brauðs, fisks sem og annars sem gerir manninum gott. Að allir njóti gæða er hinn kristni boðskapur inn í aðstæður stríðs og átaka fyrir botni Miðjarðarhafs. Allir eiga að njóta brauðs, líka börn á Gasa. Og það merkir að þau eiga að njóta friðar, öryggis, gæsku og lands. Svo róttækur er boðskapur kristninnar og svo árangurstengt er það líf sem okkur er boðið að lifa.

Hvað gerir þér gott? Alveg áreiðanlega fjölbreytilegt fæði og í hæfilegum skömmtum – jafnvel líka tekex og ansjósa úr dós. Svo er það hin fæðan, t.d. tengsl við fólk, tilfinninganæring, líkamleg hreyfing, gæfa í tengslum og vinnu, að einhver sjái þig og meti, brosi við þér og segi þér að þú sért mikils virði, nýt eða nýtur. Hvað gerir þér gott? Hvers þarfnast þú?

Breyting til góðs

Reynslan í konungshótelinu í Santander var reynsla hins óvænta. Öðru vísi matur en við áttum von á. Og það minnti mig á að við megum gjarnan opna fyrir hið óvænta. Við getum skipulagt lífið svo algerlega að ekkert nýtt komist að og þá erum við byrjuð að deyja. En líf verður ekki gjöfult ef það er lokað í kerfi og fryst í ferla. Líf þitt má vera stöðug verðandi og opnun til framtíðar. Þannig er lífið, sem Guð gefur. Hvað gerir þér gott? Eru það nýjar hugsanir? Máttu leyfa þér að breytast? Getur þú breyst til góðs? Er eitthvað sem þú mátt hætta og úskrifa úr þínu lífi? Einhver löstur og eitthvað, sem þú vilt eða þarft að sleppa? Sorg, harmur, glötuð tengsl, horfin ást, samband, efni, vinna, hlutir, upplifanir – eitthvað sem þú dregur á eftir þér og verður þér lífshemill? Hvað geir þér gott og verður þér til næringar?

Gerir þú gott?

Svo er það hin víddin sem er hin hlið sama máls. Hvað getur þú gert til að aðrir njóti upplifunnar til lífs? Hvað getur þú gert öðrum svo fólk vakni til lífs og gæða? Getur þú sagt eitthvað jákvætt og nærandi við samferðafólk þitt og ástvini? Getur þú bakað brauð og fært einhverjum syrgjandi, einmana eða þurfandi? Getur þú umlukið einhver með kærleiksríkum bænum? Þú verður aldrei lífgjafi fólks og þarft ekki að gera kraftaverk sem Guð getur. En öll erum við farvegir lífsins gagnvart öðrum. Öll getum við fært öðrum eitthvað sem verður þeim til góðs, næringar, jákvæðar tilfinningar og hlýju. Við getum öll tamið okkur að segja eitthvað jákvætt við samferðafólk okkar í stað þess að kvarta og nöldra. Það eru líka fiskar og brauð fyrir fólk, körfur sem við erum send með til fólks heimsins.

Þessi dagur, þessi helgi og þessi mánuður er tími fyrir veislu himinsins. Þér er ekki aðeins boðið til þjóðhátíðar heldur veislu himinsins sem þú mátt njóta og miðla. Og vittu til: Þér er boðið að breytast, eflast og stækka. Af hverju? Þannig er Guð, sem elskar að magna lífið og smitar anda elskunnar til allra.

Neskirkja, verslunarmannahelgi, 3. ágúst, 2014.

Textaröð: A

Lexía: Slm 147.1-11


Hallelúja.
 Gott er að syngja Guði vorum lof.
 Það er yndislegt, honum hæfir lofsöngur.
 Drottinn endurreisir Jerúsalem,
safnar saman hinum tvístruðu Ísraels. 
Hann græðir þá sem hafa sundurkramið hjarta 
og bindur um benjar þeirra.
 Hann ákveður tölu stjarnanna, 
nefnir þær allar með nafni. 
Mikill er Drottinn vor og voldugur í mætti sínum,
speki hans ómælanleg.
 Drottinn styður hjálparlausa
 en óguðlega fellir hann til jarðar. 
Syngið Drottni þakkargjörð, 
leikið fyrir Guði vorum á gígju.
 Hann hylur himininn skýjum, 
sér jörðinni fyrir regni,
 lætur gras spretta á fjöllunum, 
gefur skepnunum fóður þeirra, 
hrafnsungunum þegar þeir krunka.
 Hann hefur ekki mætur á styrk hestsins,
 hrífst ekki af fráum fótum mannsins.
 Drottinn hefur þóknun á þeim sem óttast hann,
 þeim sem setja von sína á miskunn hans.

Pistill: 2Kor 9.8-12


Guð er þess megnugur að veita ykkur ríkulega allar góðar gjafir til þess að þið í öllu og ávallt hafið allt sem þið þarfnist og getið sjálf veitt ríkulega til allra góðra verka. Eins og ritað er: Hann miðlaði mildilega, gaf hinum snauðu, réttlæti hans varir að eilífu.

Guð sem gefur sáðmanninum sæði og brauð til fæðu mun og gefa ykkur sáð og margfalda það og auka ávöxt réttlætis ykkar. Guð mun auðga ykkur í öllu svo að þið getið jafnan sýnt örlæti. Þá munu margir þakka Guði fyrir gjafirnar sem við komum með frá ykkur. Því að þessi þjónusta, sem þið innið af hendi, bætir ekki aðeins úr skorti hinna heilögu heldur leiðir hún einnig til þess að margir menn þakka Guði.

Guðspjall: Mrk 8.1-9


Um þessar mundir bar enn svo við að mikill mannfjöldi var saman kominn og hafði ekkert til matar. Jesús kallar þá til sín lærisveinana og segir við þá: „Ég kenni í brjósti um mannfjöldann. Menn hafa nú verið hjá mér þrjá daga og hafa ekkert til matar. Láti ég þá fara fastandi heim til sín örmagnast þeir á leiðinni en sumir þeirra eru langt að. “
Þá svöruðu lærisveinarnir: „Hvar er hægt að fá brauð til að metta þetta fólk hér í óbyggðum?“
 Hann spurði þá: „Hve mörg brauð hafið þið?“ 
Þeir sögðu: „Sjö. “
Þá bauð Jesús fólkinu að setjast á jörðina, tók brauðin sjö, gerði þakkir og braut þau og gaf lærisveinum sínum að þeir bæru þau fram. En þeir báru þau fram fyrir fólkið. Þeir höfðu og fáeina smáfiska. Hann bað Guð að blessa þá og bauð að einnig þeir skyldu bornir fram. Menn neyttu og urðu mettir. Síðan tóku lærisveinarnir saman leifarnar, sjö körfur. En þar voru um fjögur þúsund manns. Síðan lét hann fólkið fara.

Mataruppskriftir

Myntuhlaup

Við ræktum myntu í garðinum. Hún vex frábærlega vel, skýtur öngum í allar áttir og er fjölær. Það var því eins gott að finna einhverja aðra notkun en tilfallandi kryddun og te-uppáhellingu. Myntuhlaup er ljómandi gott t.d. með steiktu lambakjöti eða ofan á brauð. Það er líka gaman að vinna hlaupið, setja það í litlar krukkur og gæða sér á því með lambinu. Myntuhlaup er tilvalið til gjafa og þmt. jólagjafa!

1 kg græn epli eða 6 stykki

1 dl vatn

1/2 bolli sítrónusafi

2  1/2 bolli myntublöð

1/2 bolli fínsöxuð myntublöð

2/3 bolli sykur á móti hverjum bolla safa

Þvoðið eplin og skerið í sneiðar. Merjið stærstu eplabitana. Setjið eplin, vatnið, sítrónusafann  og heilu myntulaufin í stóran þykkbotna pott. Látið suðuna koma upp, minnkið hitan og setjið lok á og sjóðið 10  – 15 mín.

Hellið blöndunni í gegnum sigti í skál og náið safanum úr blöndunni. Geymið í kæli yfir nótt. Hendið hratinu. 

Mælið síaða safann  og setjið aftur í pott. Fyrir hvern bolla af safa setjið 2/3 bolla sykur. Hræra skal í blöndunni við vægan hita án þess að láta suðuna koma upp þar til sykurinn er allveg uppleystur. Látið þá suðuna koma upp og sjóðið í 20 mín við vægan hita.

Bætið fínt söxuðu myntunni út í og hrærið vel. Taka pottinn af hellunni og látið standa í 5 mínútur. Hellið í sótthreinsaðar, volgar litlar krukkur og loka skal vel þegar vökvinn er farinn að kólna. Njóta á köldum vetrarhelgum með vel hvítlauksstungnu lambakjöti!

Útfararræður

Esther Þórðardóttir – minningarorð

Sumar umvefur okkur öll. Plöntur brosa mót himni og hita. Tré breiða út fangið. Fuglamömmur fljúga yfir felustaði ungviðis og reyna að villa um fyrir þeim, sem koma nærri. Ábyrgir foreldrar verja afkvæmi sín.

Vestur í Ólafsvík léku börn út í móa og stelkmamma reyndi að draga athygli þeirra frá felustað litla ungans, svanaforeldrar vörðu ungana sína. Ung stelpa lærði lexíur fyrir lífið, lærði að mömmur halda fast og verja afkvæmi. Lífið verður best þegar börnin lifa, ekkert verður til að spilla og dauðinn kemur ekki of snemma. Mömmur gleyma ekki, brjóstabörnin týnast aldrei. En hvað gerist þegar slitið er á milli?

Fjölskylda og uppvöxur

Í dag kveðjum við Esther Þórðardóttur. Hún fæddist í Ólafsvík 5. janúar árið 1921. Foreldrar hennar voru Þórður Kristjánsson (f. 23.7. 1891, d. 28.9. 1980) og kona hans, Svanfríður Una Þorsteinsdóttir ( f.  21.12.1888, d. 8.5. 1960). Þau hjónin eignuðust 13 börn og fyrir hjúskap þeirra Þórðar átti Svanfríður dótturina Önnu Lárensínu, sem féll frá aðeins sex ára (f. 26.5. 1915, d. 9.7. 1921). Systkinahópurinn var stór og Esther var næstelst þeirra systkina, sem náðu fullorðinsaldri. Systkinin eru:  Ellert Kristján f. 24.7. 1916, d. 13.1. 1918; Elín Kristín f. 19.12. 1917, d. 21.6. 2006; Ebba f. 13. 10. 1919, d. 4.8. 1921; Ebba Anna f. 12. 12. 1921, d. 18.11. 1923; Þórður f. 1. 11. 1923; Aðalbjörg f. 11. 12. 1924, d. 28.3. 1925; Sigrún f. 5. 6. 1926; Rafn f. 4. 12.1927, d.13.7. 1996; Hrafnkell f. 3.1.1929 d. 23.07. 1935; Lilja f. 12. 9. 1930; Rakel f. 6. 10. 1931, d. 23.12. 1975; Unnur f. 25.8. 1933. 

Missir og líðan

Fjögur systkinanna lifa Esther, hin eru öll látin. Þau Þórður og Svanfríður nutu barnaláns en ekki lífsláns þeirra að sama skapi. Þegar rýnt er í æviskrárnar kemur í ljós, að þau misstu fimm börn á barnsaldri. Ellert Kristján dó eins árs árið 1918, Ebba var ekki tveggja ára þegar hún fór 1921, tæplega mánuði á eftir hálfsystur sinni Önnu Lárensíu. Ebba Anna var ekki tveggja ára þegar hún lést 1923, sautján dögum eftir að Þórður fæddist. Aðalbjörg var aðeins fjögurra mánaða þegar hún féll frá árið 1925. Foreldrar, sem staðið yfir moldum barna sinna hafa löngum stunið upp – með tár í augum, að það eigi ekki að leggja á nokkurn að grafa barnið sitt. Það er satt. Hvernig geta menn glímt við sorg barnmissis, hvernig er hægt að lýsa upp þann skugga svo hann verði ekki að innanmeini og þar með fjölskylduvoða? Það er skelfilegt að missa barn og fullkomlega óskiljanlegt hvernig er hægt að sjá á bak fimm börnum í dauðann. Hvernig farnaðist þeim Svanfríði og Þórði með þann bagga? Hvernig gátu þau unnið úr áfallinu.

Allar fjölskyldur eiga sér leyndarmál, sem seint verða opinberuð. Fjölskyldan á Fagrabakka bjó við sorgargímald. Foreldrar áttu gullin sín bæði þessa heims og annars, á Jaðri tveggja veralda. Það er eins öruggt og að sólin kemur upp og hnígur til viðar, að barnsmissir fyrstu áranna hefur haft mikil áhrif á líf og líðan þessa fólks og næsta örugglega mótað anda og skaphafnir meira en börnin á heimilinu gerðu sér grein fyrir á fyrri árum. Þegar börn fæðast er glaðst og þeim fagnað. En þau koma þó ekki í stað hinna, sem deyja. Hver einstaklingur er einstakur, sorgin eftir hann eða hana er einstök og sefast ekki þó ný augu horfi og litlir puttar leiki sér og munnur leiti að móðurbrjósti. Móðir og faðir gleyma ekki.

Rist þig á lófa mér

Elskan vaknar alls staðar þar sem líf kviknar. Fuglarnir elska afkvæmi sín, dýrin sömuleiðis. Tengslin eru ekki aðeins verndartilfinning, það vita allir sem hafa séð dýr sem hafa misst, kveina – já eiginlega æpa af harmi. Þar sem mannslíf kviknar verður ást – og sorg þegar lífið slokknar að nýju. Biblían er sneisafull af orðum um lífskveikjur, lífslát og átökin, sem verða hið innra af söknuði.

Í spádómsbók Jesaja er minnt á hversu sterk tengslin eru milli móður og barns. Þar er spurt – og ég les úr 49. kafla Jesajabókarinnar: „Hvort fær kona gleymt brjóstbarni sínu, að hún miskunni eigi lífsafkvæmi sínu? Og þó að þær gætu gleymt, þá gleymi ég þér samt ekki. Sjá, ég hefi rist þig á lófa mína…” Jesaja 49.15-16

Og þannig er Guð, sem talar skýrt. Lífsbarátta er söm hvort sem er á hæðunum norður af Jersúsalem eða í víkinni austan við Enni. Móðurástin er sterk, en ritari Jesajabókarinnar ber mönnum og heimi þá stórfregn að enn sterkari sé ást Guðs. Menn geta gleymt, en Guð ekki. Svo stefnuföst er Guðselskan, að mennirnir eru skráðir á lófa Guðs. Ekki vitum við hvernig hinn oddhagi hefur farið að, en líkingamálið er skýrt, með oddi hefur nafn manns, mynd manns, líf manns verið rist á lófa Guðs. Ekkert er gleymt, ekki Ellert Kristján, ekki Ebba, Anna Lárensía, Ebba Anna, Aðalbjörg, já eða Þórður og Svanfríður, – ekki heldur Elín Kristín, Rafn; Hrafnkell og Rakel. Hinn kristni boðskapur minnir á, að ekkert er glatað – fólkið, sem dó, er ekki gleymt þó við gleymum. Guð man – Guð varðveitir, Guð sér, Guð umvefur þig – hvort sem þú ert hérna megin við jaðar lífsins eða hinum megin í Guðsfanginu. 

Uppvöxtur

Ólafsvíkin var uppvaxtarreitur Estherar. Hún naut margmennis og fjölbreytileikans, nábýlis við frændfólk og góða granna og lærði á lífið. Hún gekk í skóla á bernskuslóð. Þegar hún var ung var pabbinn á sjó, skipstjóri á bát. Hann var því löngum fjarri heimili. Það kom í hlut Estherar að aðstoða móður sína á stórheimili og við margvísleg störf. Því sinnti hún með dugnaði og kappi.

Stríðið breytti Íslendingum og líka Esther. Hún fór suður – fyrst til Hafnarfjarðar og vann á Vífilstöðum og svo síðar á Reykjalundi. Hún flutti svo til Reykjavíkur og starfaði í Reykjavíkurapóteki í nokkur ár. Var í kjallaranum og vann m.a. við lyfjavinnslu og pökkun. Þaðan fór hún svo á Grund og vann þar á “frúarganginum.” Esther bjó þá á Ljósvallagötunni og þótti gott að geta hlaupið í og úr vinnu.

Hrafn

Já stríðið breytti Esther. Hún sá og hreifst af glæsimenni í bandaríska setuliðinu, sem bar nafn stórskáldsins William Blake og átti að auki fjölskyldunafnið Warren (f. 22.8.1916, d. 15.11. 2006). Þau eignuðust soninn Hrafn Unnar Björnsson árið 1944 (f. 22.1.).

Í fjölskyldunni voru deildar meiningar um hvernig best væri að sjá fyrir drengnum og koma honum til manns. Svanfríður, móðir Estherar og fjölskyldan, beittu sér fyrir að hann færi til Elínar Kristínar, sem var eldri en Esther og barnlaus. Svo varð og Hrafn var alinn upp hjá þeim Elínu og Birni Sæmundsyni. Enginn veit nákvæmlega hvernig barnsflutningurinn var ræddur, hvaða sár urðu af né heldur hvernig tengslin breyttust. En víst er, að Esther leið fyrir og tengsl milli móður og sonar breyttust og trosnuðu. Hvernig getur móðir gleymt brjóstabarni sínu? Hrafn er kvæntur Guðrúnu Biering (f.13.11.1945). Hann hamingjumaður í lífinu og þau Guðrún eiga tvo syni. Sá eldri er Arnar (f. 25.12. 1971). Sambýliskona hans er Dagný Laxdal (f. 1.8.  25.11. 1977). Sonur þeirra er Franklín Máni (f. 2004). Yngri sonur Hrafns og Guðrúnar er Þröstur (f. 28. 12. 1973).

Heba

Esther var ferðafluga og fór víða, ekki síst um hálendið á árunum fyrir 1960. Á þeim ferðum kynntist hún eða tengdist Helga Enokssyni, rafvirkjameistara í Hafnarfirði (f. 27.11.1923, d. 6.8. 1999). Þau eignuðust Hebu árið 1961 (f.  23.7.). Esther söðlaði um og helgaði henni líf sitt þaðan í frá. Hún hafði misst Hrafn úr móðurfangi sínu og vildi allt fyrir kraftaverkabarnið Hebu gera. Esther og Helgi voru náin í nokkur ár, en svo slitnaði bandið á milli þeirra og mæðgurnar bjuggu í Skaftafelli á Grímsstaðaholti fyrstu árin en fóru síðan á Grettisgötu. Þaðan lá leið Estherar niður á Vatnsstíg og síðustu sex æviárin bjó hún á frúarganginum á Grund, sínum gamla vinnustað. Mennskan verður oft lifuð í hringjum og spíral.

Heba er hamingjukona. Hennar maður er Kristján Ívar Ólafsson (25 12. 1964), og synir þeirra eru Stefnir Húni, (f 21. 07. 1989) og Dagur Fróði (f. 21. 1. 1996).

Hugðarefni og gleðigjafar

Esther var margt til listar lagt. Hún var lestrarforkur og hélt upp á Sigrid Undset og Margit Söderholm. Svo féllu í kramið bækur bandarísku skáldkonunnar Pearl S. Buck, sem sagði svo eftirminnilega, að alltof margir biðu í lífinu bara stóru tækifæranna og í biðinni tækju þeir ekki eftir smágæðum lífsins.

En Esther kunni að meta og njóta hins smá- og fín-gerða, laut að blómi, hreifst af fugli, vindi sem gældi við kinn og dýrmæti núsins, sem hún upplifði. Hún hafði gaman af matseld og heimilisfegrun. Esther hafði áhuga á ljósmyndun og lét laga eða bjarga ýmsum fjölskyldumyndum, sem hún kom í viðgerð eða stækkun, eins og bréfin að vestan sýna og sanna. Svanfríður, mamma hennar, hreifst af ljósmyndunum, sem hún sendi. Esther var gjarnan með eitthvað í höndum, prjónaði og heklaði og skemmti sér við að sauma dúka, myndir og annað það sem fegraði eða var hagnýtt á barnafætur eða hendur. Hún var líka tónelsk og til er falleg myndin af henni við harmóníum og með Orgelskólann fyrir framan sig.

Ég man eftir Esther á Grímsstaðaholtinu á sjöunda áratugnum. Hún fór fram í garðinn sinn á Arnargötu 4, sem heitir Skaftafell, hugaði að blómgróðri og grænmeti. Sá um Hebu sína með einbeittri móðurást, en átti líka tíma og umhyggju aflögu fyrir annarra börn. Hún passaði fyrir kunningjakonur sínar, þegar hún var orðin heimavinnandi og varð þeim og börnunum mikil hjálp. Hún fór í smáferðir með Hebu til að kenna lífið, kenna ást á fuglunum, ekki síst svönunum, kenna að njóta hinnar látlausu fegurðar í náttúru og líka manngerðu umhverfi.

Á þrítugsaldri varð Esther fyrir að botnlangi sprakk og varð hún aldrei heilsuhraust eftir það. Á sjötugsaldri fór að halla undan – ekki síst eftir að minni hennar fór að förlast. Við það varð hún hræddari um sjálfstæði sitt, hvarf æ meir á vit eigin heima, en komst í góðar hendur þegar hún fór á Grund. Þar naut hún góðrar aðhlynningar, sem er þökkuð. Esther Þórðardóttir lést á dvalar- og hjúkrunar-heimilinu Grund þann 6. júlí síðastliðinn.

Lífsundrin

Við kveðjum Esther. Hún mætti mörgum mærum í lífinu, varð fyrir margs konar mótlæti. En hún ræktaði með sér elskuna til sinna, til barnanna sinna. Nú er hún öll. Minnstu hennar og heiðraðu minningu með því að rækta með þér virðingu fyrir gæðum lífsins. Bíddu ekki eftir stóru vinningunum, stóru tækifærunum heldur ræktaðu með þér, eins og Esther, næmi fyrir stund og stað, fyrir smáundrum lífsins og þá verður lífið að samfelldu stórundri. Hún ólst upp á Fagrabakka sem varð svo Jaðar. Hún hefur nú farið yfir mörkin, inn í Fagrabakka himins. Þar tekur við henni og umfaðmar hana Guð, sem hefur nafnið, mynd hennar, já líf hennar rist á lófa. Guð gleymir aldrei og í veru og vitund Guðs er eilífðin. Guð varðveiti þig sem lifir og minnist Estherar. Guð blessi Esther Þórðardóttur.

Neskirkja, júlí 2007.

Útfararræður

Björn Árnason – minningarorð

Barnabörnin hans eignuðust afa, sem ekki var fjarlægur heldur nálægur, ekki deyjandi gamlingi heldur lífmikill orkubolti. Og þau endurguldu Birni með því að veita honum samhengi og hamingju. Sólin skein á kistu Björns þegar útför hans var gerð frá Neskirkju 11. maí 2007, minnti á lífshátt hans og líka himinljósið mikla. Minningarorðin fara hér á eftir. 

Hvaða mynd hefur þú af Birni Árnasyni? Hvaða minning um hann yljar þér og gleður? Er hann þér minnisstæður þegar hann sat í hópi fólks, sagði sögu, rétti upp hendi, hló og sló sér á læri?

Eða er það bæjarverkfræðingurinn, sem stóð við öskuhauga Hafnfirðinga, sá til þess að ruslið fyki ekki um allt og yrði öllum til ama og Hafnfirðingum til skammar?  

Eða er það þegar hann stóð stoltur og brosandi við hlið konu sinnar?

Eða er það myndin af skógarbóndanum, sem vakti yfir vonarsprotum sínum, sá til að engin planta lægi rótarber og óniðursett á víðavangi, og átti skyrdollu til að geyma hana í þar til hún færi í mold?

 Eða er það af afanum, sem réð til sín barnabörnin, tengdi þau saman, kenndi þeim að verða hlekkur í keðju frændgarðs, tíma og lífs – afa sem vissulega elskaði góðan mat, en hafði líka húmor fyrir eigin gúrmetísku áföllum við einfalda pastasuðu?

Eða heillar þig myndin af berjamanninum, sem fremur vildi flengjast um fjöll á köldum haustdögum en fara til sólarlanda, vildi falla inn í litasprengjur haustsins, hamast í brekkunum við að draga björg í bú, fylla alla koppa og kirnur og hús sitt af ávexti jarðar og naut síðan lengi og hafði líka unun af að deila gæðunum með fólkinu sínu og vinum.

Myndirnar af Birni eru margar, flestar skemmtilegar og elskulegar. Hvaða mynd ætlar þú að lyfta í huga og til hvers? Hvernig viltu heiðra minningu Björns? Önnur vídd þeirrar spurningar er: Hvernig viltu lifa svo vel sé lifað og til góðs? 

Grænar grundir, dimma og líf

  1. sálmur Davíðs er ljóð um mennsku og líf:

Drottinn er minn hirðir,

mig mun ekkert bresta.

Á grænum grundum lætur hann mig hvílast….

Jafnvel þótt ég fari um dimman dal,

óttast ég ekkert illt,

því þú ert hjá mér…

Þú býrð mér borð…

bikar minn er barmafullur…

og í húsi Drottins bý ég langa ævi.

Þegar við rjúkum af stað inn í lífið og út í verkefni og ævintýri með óþreyju og fyrirgangi er áhyggjan oft fjarri. En svo verða skaflarnir fyrir og líka áföll og sum djúp. Ævin er kaflaskipt og skiptir miklu að vinna úr, hreinsa gullið í lífinu og taka út þroska. Björn naut gjöfullar ævi, var mikið gefið, naut lengstum gæfu í einkalífi, en slapp ekki heldur við sorgirnar. Hann átti sínar grænu grundir, borð og barmafullan bikar, já langa ævi. En hvað er svo gildi þessa brambolts? Hvað skiptir máli? Að því lýtur þráin hið innra, lífsreynsluspurningarnar, sem eru eins og vængjaslög eilífðar í tíma.

Ætt og uppruni

Björn Árnason fæddist í Reykjavík 12. ágúst 1928. Foreldrar hans voru Árni Björn Björnsson, gullsmiður, og Svanbjörg Hróðný Einarsdóttir, prests í Reykholti. Gull og Guð voru því samhengi uppvaxtar Björns. Hann var yngsta barn foreldra sinna. Bræður Björns voru Haraldur og Einar. Þeir eru báðir látnir.  Eftirlifandi systir Björns er Kristín.

Eftir stúdentspróf frá M.R. árið 1948 hélt Björn utan til náms í vélaverkfræði í Svíþjóð og lauk prófi frá Chalmers Tekniska högskolan í Gautaborg árið 1954. Björn réð sig til Kockums Mekaniska Verkstad í Málmey. Wikipedia uppfræðir, að þetta mikla þungaiðnaðar-fyrirtæki hafi verið þessi árin eitt hið stærsta í heimi í sinni grein. Nýútskrifaður verkfræðingur fékk því verkefni við hæfi. Með reynslu og menntun í veganesti varð Björn svo yfirmaður Áhaldahúss Reykjavíkur árið 1957 og síðan forstjóri Vélamiðstöðvar 1964. Þegar framkvæmdir hófust við Búrfellsvirkjun tók hann glaður þátt í því ævintýri og var deildarverkfræðingur hjá Fosskraft. En lengst þjónaði Björn Hafnfirðingum. Hann var bæjarverkfræðingur í Firðinum í 27 ár eða frá 1968-95.

Hjúskapur

Í ársbyrjun 1953 gengu Ingunn Sigríður Ágústsdóttir og Björn í hjónaband. Gógó átti sér uppvaxtarreit á vatnsbakka Elliðaánna og verkfræðingnum þótti ekki verra að hún var alinn upp í nágrenni vélanna og í stuðinu í Elliðaárvirkjun – pabbi hennar var þar stöðvarstjóri. Og straumurinn hljóp í Björn þegar hann hitti hana fyrst. Það var alltaf stæll á þeim Birni og Gógó. Ef þau hefðu verið sjálfráð að, hefðu þau ekki geta valið öllu flottari stað en Ráðhústorgið í Kaupmannahöfn fyrir sinn fyrsta fund og tillit. Þar voru þeir skólabræður Manfreð Vilhjálmsson á leið heim og sáu þá tvær íslenskar draumadísir á torginu með stúdentshúfurnar á kollum – núútskrifaðar úr Versló. Siglingin heim varð þeim happadrjúg og þær urðu þeirra eiginkonur. Allir vissu og fundu, að Björn elskaði og átti alla hamingju lífsins miðjaða í Gógó.

Hún var honum jafnoki, ríkisstjórnin, sem var spurð, vinur, lífsakkeri og félagi. Saman stóðu þau í öllu verkum og áætlunum. Hún stóð við hlið hans í uppbyggingu heimilis, á Laugalæknum, á Markarflöt í Garðabæ og síðan í Hafnarfirði í Klettahrauninu. Ingunn var hin trausta húsmóðir og hélt flóknum þráðum heimilis og uppeldis saman og heimilislífið blómstraði, börnin komust til manns. Gógó fór svo að vinna, sem skólaritari í Flataskóla í Garðabæ. Og svo reið lagið yfir. Gógó féll fyrir krabbameini í júníbyrjun árið 1985 og veröldin umpólaðist. Björn bar sig vel, beit á jaxlinn, setti upp svip æðruleysis og hélt áfram lífinu. Sorgarvinna var ekki viðurkennd reikningskúnst karlmanna á þessum árum. 

Börnin

Þau Gógó og Björn eignuðust fjögur börn, sem öll lifa foreldra sína. Elst er Kristín og hennar maður er Friðrik Már Baldursson. Þeirra börn eru tvö. Næstelstur er Árni Björn og hans kona er Halldóra Kristín Bragadóttir. Þau eiga tvö börn einnig. Þriðja í röðinni er Sigríður. Hennar maður er Valur Ragnarsson. Börnin eru tvö og barnabarn að auki. Björn Ágúst er yngstur. Kona hans er Kristín Lúðvíksdóttir og þau eiga samtals þrjú börn.

Allur þessi hópur er glæsilegt manndómsfólk hvernig sem þau eru skoðuð og skilin. En mestu skiptir þó, að þetta er gæfufólk. Björnsbörnin eru foreldrum sínum öflugt vitni um elsku, natni, húmor og árvekni. Og tengdabörnin fengu hlýtt já og stuðning. Sterk fjölskyldubönd eru ekki sjálfsprottin, heldur ávöxtur tengslaæfinga og uppeldis.

Vaka Valsdóttir er erlendis og biður fyrir kveðjur til ykkar, sem hér eruð og kveðjið.

Eftir að Ingunn féll frá hóf Björn sambúð með Kristínu Hólmfríði Tryggvadóttur. Þau slitu samvistir eftir nokkurra ára sambúð. 

Hugðarefni og störf

Björn var manna kátastur á mannamótum, orðheppinn, minnugur á nöfn, staði og staðreyndir, glaðsinna, jafnlyndur, hlýr og sögumaður. Hann var glæsimenni, fínn í tauinu, bar sig vel og hreif fólk. Björn var praktískur fagurkeri. Margir vildu njóta félagsskapar hans og liðsinnis. Birni voru falin mörg embætti á lífsleiðinni. Hann starfaði lengi í Rotary-klúbbi Hafnarfjarðar. Hann var áhugamaður um stjórnmál og staðfastur sjálfstæðismaður. Hann hafði gaman að ræða pólitík og sem margsjóaður embættismaður gat hann greint kjarna frá hismi, fúskið frá hagnýtri og skilvirkri pólitík.

Í bernsku blésu foreldrar Birni í brjóst gróður- og skógræktaráhuga. Hann tók þátt í starfi skógræktarfélagsins í Hafnarfirði og Skógræktarfélagi Íslands. Hann tengdi verkfræðina og umhverfismál. Björn beitti sér mjög fyrir ábyrgri sorpförgun, tók þátt í undirbúningi Sorpu og var frumkvöðull í sorphirðumálum sveitarfélaganna á suðvesturhorninu. Svo hafði hann áhuga á gróðurvernd í landnámi Ingólfs og vann að stofnun fólkvangs og var um tíma í stjórn Landgræðslusjóðs.  

Björn var áhugamaður um tónlist, unni henni, var klassískur í smekk, lék á hljóðfæri í æsku og sótti tónleika hvenær sem færi gafst.

Mykjunes

Nýr áfangi hófst í lífi Björns þegar þeir Haraldur, bróðir hans, keyptu jörðina Mykjunes í Holtum árið 1990. Í því, sem Björn skildi eftir sig á prenti er ljóst, að í honum bjó ræktunar-, gróður- og ekki síst skógræktar-áhugi. Allt líf á sér aðveituæðar, tré eiga sér rætur og ræktunaráhugi líka. Reykholtsfjölskyldan hafði, með miklum krafti, efnt til og komið upp hinum stóra skógarreit í Reykholti til minningar um prestshjónin þar. Björn tók vel við skógarviti síns fólks og í minningariti um Reykholtshjónin segir Björn, að hann hyggi á langlífi og ætli sér að lokum að deyja standandi í eigin skógi! Það, eins og flest sem Björn stefndi að, gekk fullkomlega eftir. Hann dó í miðju verki, í vorinu, í vaknandi skóginum fyrir austan 30. apríl síðastliðinn.

Skógræktin í Mykjunesi er rismikill bautasteinn, sem Björn reisti sjálfum sér, eða eigum við að segja vistkerfi sem hann þjónaði með natni lífgjafans. Það er afrek að planta um þrjú hundruð þúsund plöntum á annað hundrað hektara lands á þessum fáu árum, sem liðin eru, eiginlega kraftaverk. Þegar Björn var laus undan verkum, skyldum og kvöðum annarra gat hann snúið sér að skógræktinni með fullum krafti. Það gerði hann, en hann var ekki einn. Haraldur, bróðir, var þarna fyrstu árin og svo líka stór hópur barnabarna, sem Björn var svo snjall að ráða í vinnu. Krakkarnir puðuðu saman og tengdust því. Björn kenndi þeim verklægni, verkferla og afköst, skemmti þeim og þjónaði, blés þeim brjóst virðingu fyrir gróðri, natni í störfum, tilfinningu fyrir lífkeðjunni, sem jafnframt er æfing í visku um eigin stöðu í stærra samhengi, mörk og tíðir.

Barnabörnin hans eignuðust afa, sem ekki var fjarlægur heldur nálægur, ekki deyjandi gamlingi heldur lífmikill orkubolti. Og þau endurguldu Birni með því að veita honum samhengi og hamingju. Þau vissu öll hversu mikilvægt Mykjunes var honum og hversu djúpar rætur hans voru orðnar meðal þessara vina, sem voru að vakna inn í vorið, teygja anga sína mót lofti og sól sumarsins. “Það er allt vel lukkað, gott og blessað, fagurt og indælt.” Strípuð Holtin eru að breytast í skóglendi og framtíðin spírar í unga fólkinu. 

Björn og lífið

Hvað mynd af Birni hefur þú í huga, hvaða lærdóm dregur þú heim, frá honum? Hvernig ætlar þú að heiðra minningu hans með hamingjurækt í eigin lífi? Hann færir þér ekki lengur “svartini” á góðri stund. Hann kemur ekki framar með þunga berjafötu í hendi og kátínu í augum. Hann slær sér ekki framar á lær og segir þér kostulegar sögur. Hann stoppar ekki lengur elda í sorpinu. Og hann ræður afkvæmi barna sinna aldrei aftur í vinnu. Björn er farinn og stingandi fjarvera hans spyr þig um eigið líf.

Drottinn er minn hirðir… Á grænum grundum lætur hann mig hvílast…. Jafnvel þótt ég fari um dimman dal, óttast ég ekkert illt, því þú ert hjá mér… Þú býrð mér borð… bikar minn er barmafullur… og í húsi Drottins bý ég langa ævi.

Faðmur himinsins umlykur Gógó, Björn, já, öll þessi sem þú manst og elskar. Þakkaðu fyrir hann Björn, þakkaðu fyrir kynnin og farðu vel með eigið líf.  

Austur í Mykjunesi leika hrossagaukarnir sér og stunda sínar músíkdýfur. Mófuglar vinna að hreiðurgerð og mikill skógur vaknar til lífs. Milljarðar laufblaða lifa af því Björn elskaði lífið og vildi skila sínu. Allur þessi lauf- og barrheimur mun syngja í sumar og jafnvel aldir kliðmjúka lífssálma, um lífgjafa sinn, um fegurð heimsins, um ást, um að lífið er sterkari en dauðinn. Í því mikla samhengi lifði Björn og mun lifa. Guð blessi og varðveiti Björn Árnason.

 Minningarorð við útför Björns í Neskirkju 11. maí 2007.

Æviágrip

Björn Árnason fæddist í Reykjavík, 12. ágúst árið 1928.  Hann lést á heimili sínu í Mykjunesi í Holtum 30. apríl síðastliðinn.  Björn var sonur hjónanna Árna Björns Björnssonar gullsmíðameistara og kaupmanns í Reykjavík, f. 11. mars 1896, d. 2. júlí 1947 og Svanbjargar Hróðnýjar Einarsdóttur, f. 20. júlí 1899, d. 27. nóvember 1986. Föðurforeldrar: Björn Símonarson, gullsmiður á Sauðárkróki og í Reykjavík, f. 26. apríl 1853, d. 27. desember 1914 og Kristín Björnsdóttir forstöðukona veitingasölu og Björnsbakarís, f. 11. desember 1866, d. 5. maí 1927.Móðurforeldrar: Einar Pálsson, prestur í Reykholti, f. 24. júlí 1868, d. 27. janúar 1951 og Jóhanna Katrín Kristjana Eggertsdóttir Briem, f. 2. febrúar 1872, d. 4. desember 1962. Bræður Björns voru Haraldur, f. 7. febrúar 1923, d. 10. mars 2003 og Einar, f. 22. desember 1926, d. 15. september 1992.  Eftirlifandi systir Björns er Kristín, f. 12. júní 1925.  Björn giftist 10. janúar 1953, Ingunni Sigríði Ágústsdóttur, f. 2. október 1930, d. 8. júní 1985. Hún var dóttir hjónanna Björns Ágústar Guðmundssonar yfirvélstjóra Rafmagnsveitu Reykjavíkur og Sogsvirkjana, f. 10. desember 1889, d. 27. desember 1952 og  Sigríðar Pálsdóttur f. 21. júní 1895, d. 12. febrúar 1989. Björn Ágúst og Sigríður voru kennd við Rafstöðina við Elliðaár þar sem þau bjuggu í áratugi. Ingunn starfaði síðustu æviár sín sem skólaritari í Garðabæ. Börn Björns og Ingunnar eru: 1) Kristín, prófessor við Háskóla Íslands, f. 22. desember 1956.  Eiginmaður hennar er Friðrik Már Baldursson, prófessor við Háskóla Íslands, f. 11. apríl 1957.  Börn þeirra eru: a) Jóhanna Katrín, f. 1. apríl 1980 og b) Björn Már, f. 11. júní 1990.  2)  Árni Björn, verkfræðingur, f. 20. september 1958.  Eiginkona hans er Halldóra Kristín Bragadóttir, arkitekt, f. 21. maí 1960. Börn þeirra eru: a) Bragi, f. 2. október 1986 og b) Ingunn Sigríður, f. 16. nóvember 1990.  3)  Sigríður, lyfjafræðingur, f. 2. apríl 1962. Eiginmaður hennar er Valur Ragnarsson, lyfjafræðingur, f. 13. janúar 1964.  Börn þeirra eru: a) Ingunn Ýr, f. 17. maí 1983, hennar maki er Hannes Þorsteinn Sigurðsson og eiga þau eina dóttur, Freyju, f. 16. nóvember 2006.  b) Vaka, f. 3. maí 1989.  4) Björn Ágúst, verkfræðingur, f. 9. júlí 1967.  Eiginkona hans er Kristín Lúðvíksdóttir, viðskiptafræðingur, f. 5. nóvember 1969.  Börn þeirra eru: a) Þorsteinn Friðrik, f. 19. nóvember 1992, b) Sólveig, f. 5. ágúst 1999 og c) Haraldur f. 24. september 2006.  Björn var um tíma í sambúð með Kristínu Hólmfríði Tryggvadóttur, f. 14. ágúst 1936, en þau slitu samvistum. Björn lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1948 og prófi í vélaverkfræði frá Chalmers Tekniska Högskola í Gautaborg í Svíþjóð árið 1954.  Árin 1954-56 starfaði Björn hjá Kockums Mekaniska Verkstad AB í Málmey í Svíþjóð.  Hann starfaði hjá Áhaldahúsi Reykjavíkurbæjar 1956-66 og var forstöðumaður þess frá 1957-66.  Hann undirbjó sameiningu bifreiða- og farvélareksturs flestra fyrirtækja Reykjavíkurborgar 1960-64.  Björn var forstjóri Vélamiðstöðvar Reykjavíkurborgar 1964-66 og síðan deildarverkfræðingur hjá Fosskraft sf. við Búrfellsvirkjun 1966-67.  Á árunum 1968-95 starfaði hann sem bæjarverkfræðingur í Hafnarfirði.  Frá árinu 1995 og til dauðadags var Björn skógarbóndi í Mykjunesi í Holtum.  Björn var Rótaryfélagi frá árinu 1970 og var forseti Rótaryklúbbs Hafnarfjarðar 1976-77 og formaður skógræktarnefndar klúbbsins. Hann var varaformaður Skógræktarfélags Hafnafjarðar og heiðursfélagi frá árinu 2006. Stjórnarmaður í Skógræktarfélagi Íslands og stjórnarmaður og stjórnaformaður í Landgræðslusjóði. Björn tók fyrir hönd Hafnarfjarðarbæjar þátt í undirbúningi sameiginlegrar sorpeyðingar höfuðborgarsvæðisins frá upphafi; var varaformaður stjórnar undirbúningsfélags 1984-88; og Sorpu bs. frá stofnun árið 1988 til ársins 1994. Formaður stjórnar  Sorpu 1992-94.  Björn sat í nefndum um útgáfu fræðslurita um sorphirðu og fráveitur á vegum Sambands íslenskra sveitarfélaga og Umhverfisráðuneytisins.  Var meðdómari og dómkvaddur matsmaður í allmörgum málum við héraðsdómstóla í Hafnarfirði og víðar.