Að þora að breytast

Í morgun burstaði ég tennurnar með vinstri hendinni en ekki þeirri hægri. Er ekki í lagi að brjóta vanann og sinna daglegum störfum með öðrum hætti í dag en í gær? Jú, því þar með eru nýjar stöðvar í heilanum virkjaðar og bæði hvelin nýtt.

Margir hafa komið sér upp svo ákveðnum jólakortastíl að efnistök eru fyrirsjáanleg. Sum jólakortin síðustu jól voru nánast þau sömu og komu í fyrra. Ég fór að velta vöngum yfir vana. Grunur læddist að mér að flest sem við gerum væri endurtekning. Mér til furðu og raunar skelfingar komst ég að því að jólakort mín síðustu sjö ár voru nánast eins! Svo rak ég augu í að flestir vinir mínir á Facebook skrifa í flestum tilvikum svipaðar athugasemdir á síður sínar. Myndirnar eru líkrar gerðar.

Svo fór ég að skoða lífshætti fólks, hvernig það ver dögum og hvað það gerir í vinnu og heima. Við höldum okkur á sömu slóðum, drekkum sömu kaffitegundina úr sama bollanum. Flestir tala við sama fólkið, hugsa sömu hugsanir, nota sömu orð og dást að sömu „köllunum“ nú eða flokkunum og klisjum. Fólk byrjar daginn með ákveðnu móti og samkvæmt ákveðinni forskrift. Klósettferðin lík, morgunverðurinn svipaður allt árið. Vinna, ferðir og frí samkvæmt forskrift. Hversu gjöfult er þannig líf? Líf vélmennis? Erum við verur ofuríhalds og stöðnuð í endurtekningum okkar?

Þorum við út fyrir þægindaramma hins þekkta og fyrirsjáanlega? Getur verið að lífið sé bara innan ramma eða býr lífsnautnin kannski aðallega handan hans? Ég er viss um og fullyrði að tilgangur lífsins verður aldrei fundinn í ytra formi eða umbúðum. Það er ástæða til að spyrja hvort forrit huga og hegðunar séu góð og henti lífsleikni eða ekki. Við ættum reglulega að endurskoða þau mynstur lífsins sem eru á okkar valdi. Vani er góður en til lítils ef hann skilar ekki lífsnautn.

Allir þarfnast öryggis. En ramminn er ekki markmið heldur aðeins forsenda til að fólk geti undrast og glaðst. Ef lífið verður of vanabundið er hætta á að fólk fari á mis við hið góða og gjöfula. Vani getur jafnvel verið fyrsta stig dauðans því líf í vanaviðjum getur hindrað djúpar upplifanir og þar með þroska. Venjur og siðir eru lífsform en ekki inntak. Líf þarfnast ramma en líka sköpunar. Það þarfnast siðar en líka nýjungar, þarfnast venju en líka hátíðar. Allir þarfnast festu en líka ævintýris, hins djúpa og háleita. Ég tók afleiðingum af hugsunum mínum í upphafi árs. Í ár sleppi ég jólakortaskrifum og endurskoða vanaverkin. En stóra áramótaheitið sem ég strengdi er: Á þessu ári ætla ég að breytast.

Birtist í Vísi 7. janúar 2013. Myndin er af Elínu Sigrúnu Jónsdóttur, lögmanni, á leið í samkvæmi sem Bósi Ljósár!